Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

Foydalaniladigan adabiyotlar ro„yxati 
Asosiy adabiyotlar 
1.Netter‘s Clinical Anatomy, John T. Hansen, PhD, USA 2014. 
2.Human Anatomy, Kenneth S. Saladin, USA 2014 
3.Gray‘s Anatomy for Students,Drake RL Vodl W, Mitchell AWM Elsever Churchill 
Livingstone, 2014 
4. Sagatov T.A. Mirsharapov U.M. Odam anatomiyasi – Toshkent 2011 
5.Fayzulla Bahadirov «Odam anatomiyasi» 2005 yil 
 
Qo„shimcha adabiyotlar. 
1.
Netter‘s Clinical Anatomy, John T. Hansen, PhD, USA 2014. 
2.
Atlas of Hunan anatmy J Waske , F Paulsen Sobotta , 15th edition Elsever .html
3.
Axmedov N K Odam anatomiyasi atlasi I-II tomlar-2007 y 

---

46 
4.
Prives G M Anatomiya cheloveka 1990 g 
5.
Sinelnikov R D. Atlas Anatomiya cheloveka I-II toma 2001 g. 
 
Internet saytlari: 
www.vh.org/Providers/Textbooks/Human Anatomy/CrossSectionAtlas.html
; 
http://anatome.ncl.ac.uk/tutorials/crawler.html
; 
www.instananatomy.net
; 
www.meddean.luc.edu/lumen/MedEd/GrossAnatomy/learnem/learnit.html
; 
http://www9.biostr.washington.edu/cgibin/DA/Page
 
 

---

II. O„QUV-USLUBIY MATERIALLAR 
MA‟RUZA 1. 
Mavzu: Anatomiyaga kirish. Anatomiya fani rivojlanishining qisqacha 
tarixi. 
Odam anatomiyasi (anatomiya Yunoncha anatomeo - kesaman so‗zidan 
olingan) odam organizmining shaklini, tuzilishini, uning rivojlanish jaraYonini 
o‘rganadigan fandir. Bu fan har bir a‘zoni jinsiy tafovutlar jihatidan, shuningdek atrof 
muhitning a‘zolar tuzilishi xamda vazifasiga bulgan tasirini o‗rganadi. 
Qadimiy anatomiya fani azolarni aloxida-aloxida o‗rganib kelgan, ularning 
o‗zaro munosabatlarini, organizmning bir butunligini hisobga olmasdan, faqat 
dalillarni tuplash bilan chegaralangan. Xozirgi davrda esa bu fan azolarning uzaro 
munosabatlarini, ularning bir
sistemaga birlashish qonuniyatlarini dialektika qonunlariga asoslangan xolda 
o‗rganadi, organizmning yagona sistema ekanligini, uning tashqi muxit bilan 
chambarchas bog‗likligini, a‘zolarning shakli bilan funksiyasining bir-biriga bevosita 
aloqador ekanligini nazarda tutadi. 
Odam organizmi tuzilishiga kura murakkabligi, mehnatga layoqatliligi bilan 
hayvonlar organizmi tuzilishidan tubdan farq qiladi. Ana shu tuzilish, rivojlanish 
qonuniyatlarini uning evolYusion taraqqiyot qonunlari - filogeneziga (phylon - avlod, 
genesis-
taraqqiyot) taqqoslangan holda xamda odam holatiga o‗tish jaraYoni - 
antropogenezi (antropos - odam) ni urganadi. Bu bilan qiyosiy yoki solishtirma 
anatomiya shug‗ullanadi. 
Organizmning paydo bo‗lishini, tug‗ilguncha ona qornida o‗sib, rivojlanib 
borishini embriologiya (embriogenez - embrYon - mo‗rtak, ko‗rtak) o‗rgansa, 
tug‗ilgandan boshlab to hayotining oxirigacha bo‗lgan davrni "Yoshga doir" 
anatomiya o‗rganadi. 
Organizm tuzilishining jinsiy xususiyatlari, jinsiy tafovutlari va ularning uziga 
xos tomonlari xam anatomiya o‗rganadigan masalalar jumlasiga kiradi. 
Anatomiya shu bilan birga a‘zolarning individual xususiyatlarini, ularning 
ozaro munosabatlarini, joylashish - topografiyasini ham o‗rganadi. Odam 
organizmining embrionlik davridagi va ayniqsa tug‗ilgandan keyingi rivojlanishi 
muhitning ta‘siri bilan uziga xos xususiyatlarni kasb egadi. Organizmning 
shakllanishi va rivojlanishiga, shuningdek, odamlar yashab turgan muhitning iqlimiy-
geografik sharoiti, ijtimoiy tuzum kabi omillari ham ta‘sir etadi. Bu ta‘sirlarni 
antropologiya fani urganadi. 
Odam organizmi a‘zolarining tuzilishi ularning vazifalariga bog‗liq holda 
shakllanib boradi. Bu bog‗likliklarni o‗rganish funksional anatomiya fanining 
vazifasidir.