Toshkent tibbiyot akademiyasi tish qatorlarining qisman nuqsonlarini olib

TISH QATORINING NUQSONIDA TISHLARNI

---

7 
TERISH TISHNI MILKSIZ TERISHGA KO`RSATMA. 
 
Avval mumli asos tayyorlanib, chegaralari modeldagi protez chegarasi-
dan enliroq qilinadi. Mumli bazis yoyli sim bilan qotiriladi, tashqi qirrasi alveoly-
ar o`siqni o`rtasida turishi uchun erigan mum bilan asosga. 
Sun’iy tishlarning chaynov sohasidagi do`mboqchalari atogonist tishlarn-
ing chuqurligiga tegib turadi. Forfor tishlarni terish nihoyatda ehtiyotkorlikni tala-
ba qiladi, ularni tanaffus va bosimsiz tortish kerak, bo`lmasa ular yopilib sinib ket-
ishi mumkin. CHarxlashda kromponlarni tegib ketishdan asrash kerak, bo`lmasa 
ular protez asosida tishlarni ushlab turolmaydi, barcha charxlangan tishlar alveoly-
ar o`siqni o`rtasidagi mumli bolishchaga yopishtiriladi. 
Tish yoyi shaklini va yuqori labni tushib ketmasligini ta’minlash maqsa-
dida, yuqorigi jag`ning frontal tishlarini qalinligini 2/3 qismi alveolyar o`siq qir-
rasini vestibulyar tarafiga va 1/3 qismi orqa (tanglay) tarafga qo`yiladi. Tishlar 
terib bo`lgandan keyin ularni qarama-qarshi tishlar bilan jipsligini tekshiriladi, 
so`ng tishlar orasi mumda tishni bo`yin qismigacha tozalanadi, mumli asos va 
sun’iy milk shakllantiriladi. 
MUM ASOSLI SUN’IY TISHLAR TERILGAN PROTEZ TUZILMASINI 
BEMORDA TEKSHIRIB KO`RISH
HARAKAT BOSQICHLARI 
 
Harakat
bosqichlari 
Ish uchun zarur 
vositalar 
O`z-o`zini nazorat qilishi mezoni 
Jag` 
model 
shakillarini 
ko`zdan 
kechiring 
Artiqo`lyator 
yoki okklyuda-
torga jag` hara-
katini 
ko`rsa-
tuvchi moslama-
lar. Gipslangan 
namu-na 
shakllari. 
YAsama tish asosini tayyorlanadigan ishchi 
model shakllarini diqqat bilan ko`zdan 
kechirmoq darkor. Agarda model shaklda 
yoriqlar bo`lsa, yasama tish maydonining 
chegaralari noaniq va nuqsonlar bo`lsa, u 
yaroqsiz hisoblanadi. 
Okklyudatorda 
turgan 
mum 
asosli 
protez 
tuzilmasini 
ko`zdan 
kechiring 
Mum 
asosli 
protez. 
Suv 
solingan 
idish. 
Texnik shpatel. 
Gipsli modelda mum asosli protezning sun’iy 
tishlarning zich jipslashib turishini va uning 
protez chegaralariga mosligiga e’tibor qi-
linadi. Tishlarning katta-kichikligiga, rangi 
shakliga e’tibor qilinadi. Pastki jag` hara-
katining moyilligiga to`sqinlik qiladigan tish-
lardagi do`ngliklarni, ayniqsa qoziq tish 
do`mboqlarini charxlab yuborish kerak. 
YUqorigi oldingi tishlar quyidagidek joylani-
shi kerak: tishning 2/3 qismi alveolyar o`siq 
o`rta qirrasidan tashqariga, 1/3 qismi esa 

---

8 
ichkariga yo`nalgan bo`ladi. YOn qatordagi 
tishlar alveolyar o`siqning o`rtasida joylash-
ishi kerak. Vestibulyar va tanglay tomondagi 
chaynov yuzalarining zich tegib turishi 
baholanadi. 
Ilgichning 
tuzilishi va un-
ing 
yasama 
tishda 
to`g`ri 
joylaganligini 
ko`zdan 
kechiring. 
Okklyudatorga 
o`rnatilgan mum 
yasama tish bi-
lan birga gipsli 
namuna shakllar. 
Ilgich yelkasi lab va lunj tarafidan tishni 
qamrab, ekvator bilan milk orasida turadi. 
Ilgich yelkasi tish yuzasiga maksimal tegib 
turadi. Ilgich o`sig`i yo`qotilgan tish alveoly-
ar toji bo`yicha sun’iy tishlar ostida joy-
lashadi. Ilgich o`simtasining noto`g`ri joylan-
ishi yasama tishning sinishiga olib keladi. 
Og`iz 
bo`sh-
lig`ida yasama 
tish tu`zilishini 
tekshirib 
ko`ring. 
Artiqo`lyator va 
okklyudator 
o`rnatilgan 
na-
muna 
shakllar. 
Mum 
asosni 
tishlar 
terilgan 
yasama tish ho-
lati, sovuq suv 
solingan 
idish. 
Paxta, 
spirt, 
shpatel. 
Mum asosni va tishlarni N
2
O
2
yoki spirt bilan 
artiladi. CHap qo`lda stomatologik oyna bilan 
o`ng lunj to`qimasini chetga suriladi. O`ng 
qo`lda mum to`zilishidagi yasama tishni 
o`ngdan chapga olib og`iz bo`shlig`iga kiri-
tiladi va qo`yiladi (joylanadi). 
Ilgich chizig`i 
to`g`riligining 
va 
ilgichning 
joylanishini 
ko`zdan 
kechiring. 
Artiqo`lyator va 
okklyudator 
o`rnatilgan 
na-
muna 
shakllar. 
Mum 
asosni 
tishlar 
terilgan 
yasama tish ho-
lati, sovuq suv 
solingan 
idish. 
Paxta, 
spirt, 
shpatel. 
Ilgich yelkasi tishning vestibulyar yuzasiga 
tish yuzasiga maksimal zich tegib turishi 
kerak. YAsama tish siltanganda shu tomonga 
ilgich moyil harakat qilishi kerak. Og`iz 
bo`shlig`i shilliq qavatiga zarar yetkazmasligi 
uchun ilgich yelkasiga dumaloqlangan va 
pardoz berilgan bo`lishi kerak. 
YAsama tishni 
muayyan 
ho-
latda 
turg`un 
tutib turilishini 
Turg`unligiga to`g`ri ilgich chizigini tanlay 
olish ta’sir etadi. YUqori jag` uchun dioganal 
joylashgan juda qo`laydir. Pastki jag`da 
transverdal. Butun mum asos chegarasi 

---

9 
ko`zdan 
kechiring. 
YAsama 
tish 
kundogiga 
(maydoniga) 
yasama tish-
ning zich yon-
doshishini 
kщo`zdan 
kechiring. 
buylab oyna yordamida yasama tishni, yasa-
ma tish kundogi to`qimasiga zich yondoshib 
turishi kщuriladi. 
Markaziy 
jipslashuv hola-
ti 
to`g`ri 
aniqlanganligini 
ko`zdan 
kechiring. Tish-
larning chaynov 
yuzalarining 
zich tegib turi-
shini 
ko`zdan 
kechiring. 
Anatomo-fiziologik, 
so`zlatish 
sinovi 
yordamida markaziy jipslashuv holatini va 
alveolyar oraliqdagi balandlik to`g`riligini 
aniqlanadi. 
Tish texnigi shpateli va oyna yordamida tish-
lar orasidagi munosabat (bir-biriga tegib tu-
rish holati) tekshiriladi.
Oyna yordamida lunj yumshoq to`qimalari 
chetga surilib, shpatel yordamida tishlar bir-
biriga tegib turish holatidan ayirib ko`riladi. 
Bu vaqtda bemordan tishlarini zich bir biriga 
tegib turish (holatidan) ni iltimos qilinadi. 
Agarda tishlar orasida, bo`shliq bo`lsa bu 
vaqtda shpatel qizdirilib namuna shaklida 
sun’iy tishlar qaytadan teriladi (qo`yiladi).