Toshkent viloyati

Ko‘kaldosh madrasasi

"Chorsu" maydoni hududida islom yodgorliklarining eng yirishi Ko‘kaldosh madrasasi joylashgan. Ushbu madrasa allaqachon poytaxtning eski qismining ramziga aylangan. X asrda bu yerda uchta shahar darvozasining bittasi bo‘lgan.
Madrasa XVI asrda Shayboniyxonlar davrida barpo etilgan. Qurilishga "ko‘kaldosh" (turkchadan tarjimada "tug‘ishgan uka", madrasaning g‘aroyib nomi ham shundan) laqabli bosh vazir boshchilik qilgan. U Toshkent hukmdorlari Baroqhon va Darvishxonning yaqinlaridan bo‘lgan.
Madrasa faoliyati bilan ko‘plab afsonalarni bog‘lashadi. Shu yerlik oqsoqollaravvallari madrasa hududida ochiq qatllar o‘tkazilgan. Xiyonatkor xotinlarning ta'zirini berish va mahalliy aholini uyaltirish uchun eng baland minoradan tashlashgan. Boshqa afsonaga ko‘ra, bir paytlar bu yerda katta xandon pista o‘sgan, u muqaddas hisoblangan, chunki madrasa gumbazlaridan birida o‘sib chiqqan.
Madrasaning ichki devorlaridan birida quyidagi yozuv bor: "O‘lim muqarrar, ammo inson tomonidan qilingan ishlar abadiy qoladi".
Bugun Ko‘kaldosh madrasasi – poytaxtning eng yirik arxitektura yodgorliklaridan biri. Pishiq g‘ishtdan qad ko‘targan baland bino musulmon diniy muassasalari tamoyili bo‘yicha qurilgan: namoz xonalari va mashg‘ulotlar uchun xonalar bilan o‘ralgan katta ichki hovli. Old tomoni balandligi qariyb 20 m bo‘lgan kirish portali (peshtoq) iblan taqdim etilgan. Bu yerda an’anaviy burchak minoralariga ega ikki yarusli o‘ymakor naqshli balkonchalar joylashgan. Bino derazalarida quyoshdan himoya qiluvchi panjaralardan foydalanilgan, ularda Olloh va Muhammad payg‘ambarning nomlari o‘yib bitilgan.
O‘zining butun tarixi davomida madrasa binosi ko‘plab voqealarning guvohi bo‘lgan. U bir necha marta vayron bo‘lgan. Shuningdek, bir paytlar bu yerda karvon-saroy ham joylashgan. XIX asrda by bino Qo‘qon xonlarining qarorgohi bo‘lib xizmat qilgan. Shu yerdan to‘plar yordamida Toshkent qo‘zg‘olonchilarini otishgan.
Toshkentlik ustalarning kuchi bilan Ko‘kaldosh madrasasi to‘liq restavratsiya qilindi va unga diniy muassasa maqomi qaytarildi. Bu yerda bugun ham musulmonlarni namozga chorlovchi so‘filarning azonini eshitish mumkin, turli diniy marosimlar o‘tkaziladi, hujralarda esa toliblar uchun mashg‘ulotlar olib boriladi.