Toshkent yangiyul poligraph service

rasm. Oltingugurtni yoqish uchun ishlatiladigan siklon pechi.

1 — oltingugurtni berish uchun va havoni tangensial kiritish uchun forsunkali forkamera; 2,4 — yoqish bo'lmasi; 3 — gazni girdobli harakatga keltiruvchi
halqalar.
Pech ichida bug‘lanib havo yordamida yonadi. Forsunkali pechlarda oltingugurtning havo bilan aralashuvi diffuzsion ekstensiv jarayon bo‘lganligi uchun yetarli darajada aralashmaydi. Siklon pechlarida havo tangensial (egri chiziqqa urinma chiziq bo‘yicha yo‘nalgan) oqimda berilgani uchun ham S bug‘lari havo bilan juda kuchli va tez aralashadi. Natijada S ning yonishi juda jadal ketadi. Shuning uchun ham siklonli pechlar o‘z qulayliklari bilan forsunkali pechlami oradan siqib chiqarmoqda.

3. 
   §. Kontakt usuli bilan sulfat idslota ishlab chiqarish
   

Sulfat kislota ishlab chiqarish beshta bo‘limni o‘z ichiga oladi:

1. 
   Pechbo‘limi (bunda quruq S0₂ hosil bo‘ladi).
   
2. 
   Yuvish bo‘limi (bunda S0₂ gazi ho‘l usul bilan tarkibidagi qo'shimchalardan, ya’ni H₂S0₄ning tomchilaridan, suv bug‘laridan va kontakt zaharlaridan to'liq tozalanadi).
   
3. 
   Kompressor bo‘limi (bunda tozalangan gaz so‘rib olinib, kontakt apparatiga yuboriladi).
   
4. 
   Kontakt bo‘limi (bunda S0₂ gazi katalizator bilan ta’sirlashib
   

• 
  to'qnashib S0₃ ga aylanadi).
  

5. 
   Absorbsiya bo‘limi (bunda S0₃suvga yuttiriladi va H₂S0₄ ga aylantiriladi).
   

S0₂ gazini tozalash. Kolchedanni kuydirib olingan kuyundi gazlari tarkibida S0₂(16 % gacha, odatda 7—9 %), 0₂ (9—11 %), kuyundi changlari (200 g/m³), qaynovchi qatlamda kuydirilganda kuyundi changlari asosan temir oksidi; ozroq temir sulfidi, mis sulfidi, As₂0₃ mishyak oksidi, Se0₂ selen oksidlarini ushlaydi. Bular katalizator «zaharlari» bo‘lib, katalizatomi tez yaroqsiz holga keltiradi. Shuning uchun ham S0₂ barcha qo'shimchalardan tozalanishi kerak.
Kuyundi gazlari eng awal siklonlarda tozalanadi (siklon apparati jadvaliga qaralsin), so'ngra gaz issiqligidan bug‘ hosil qilish uchun (gaz issiqligi 400°C bo‘ladi), bug‘ qozonlariga yuboriladi va harorati ancha pasaygach, quruq elektrofiltrlar orqali o‘tkaziladi. Bu apparatlaming hammasi zavodning pech bo‘limida joylashgan bo‘ladi. Kuyundi gazlarning tarkibidagi qo'shimchalar siklon apparatidan o‘tgach 20 g/m³ qoladi. Qolgan changlar juda mayda bo‘lib, ular elektrofiltrdan o‘tgach 0,1 g/m³ qoladi, xolos.

S0₂ ni chang zarrachalaridan hamda As₂0₃, Se0₂ lardan batamom tozalash maqsadida, (ayniqsa, As₂0₃, Se0₂ lar kata- lizatomi qaytmas qilib zaharlaydi) gaz (S0₂) yuvuvchi minoralarda maxsus tozalanadi. Unda gaz ho‘llanadi va 30—50°C haroratgacha sovitiladi. Natijada gazda tuman, ya’ni juda mayda suv tomchilari hosil bo‘lib, kondensatsiyalanib ajralib chiqadi. Bu tomchilarda S0₃ va As₂0₃ lar erigan bo‘ladi. Shunday yo‘l bilan katalizator zaharlaridan gaz batamom tozalangach, quritgich minoralarda 93— 95% li sulfat kislotada quritiladi. So‘ngra toza va qumq gaz kompressori yordamida kontakt bo'limiga yuboriladi.