Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
80
Baku, Azerbaijan

---

növlərinin inkişafına imkan vermiş olur. Mineral suların, müalicə nefti və palçığının olması kurort 
yerlərinin əhəmiyyətini artırmaqla yanaşı, onların il boyu fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır. Bu 
xidmət sahəsi çox gəncdir. Bu gün respublika ərazisində 27 minə qədər yeri olan 132 sanatoriya və 
istirahət müəssisələri və 4 minə yaxın yeri olan 10 turist bazası yaradılıb. Sağlamlıq ocaqlarında ildə 
orta hesabla 600 mindən artıq adam müalicə oluna bilər. Azərbaycanın kurort ehtiyatları burada 
müalicə olunan və istirahət edənlərin sayını 2 milyona qədər artırmağa imkan verir. Bu baxımdan 
Xəzər sahili zonanın əhəmiyyəti daha böyükdür. Bu zonanın çox böyük üstünlükləri var. Abşeron 
sahillərindəki hidrogen-sulfidli termal və yodlu-bromlu müalicəvi suların zənginliyi onlardan 
kompleks itifadə etməyə imkann verir. Bölgədə qeyd olunan termal suların potensialından az 
miqdarda istifadə olunur, termal sulardan əsasən dayaq-həkət orqanları, dəri xəstəlikləri müalicə 
olunur. Təbii müalicəvi sulara olan tələbatın artması, otellərdə və SPA mərkəzlərində ondan istifadə 
olunması imkanların nəzərə alaraq regionda yerli termal mənbələrdən istifadfə etmək mümkündür.
Abşeron yarımadası kurortlar qrupu rayonu respublikamızda məşhur kurort guşəsidir. Təxminən 53 
kilometr dənizin içərisinə doğru irəliləyən bu yarımada çimərliklərlə əhatələnib. Abşeron yarımadası 
iqliminə görə subtropik iqlimə çox yaxındır. Burada isti yay, günəşli payız, mülayim qış keçir, yazı 
nisbətən qısa olur. Abşeron təkcə qumlu sahil və dənizlə xarakterizə edilmir, burada həm də çoxlu şəfa 
bulaqları qaynayır. Belə ki, Suraxanı, Sabunçu və Şıx burnunda çıxan və tərkibi yod, brom və böyük 
müalicə təsiri gücünə malik çoxlu başqa maddələrlə zəngin mineral sular həm də böyük müalicə 
əhəmiyyətinə malikdir. Təəssüf ki, ərazidəki palçıq vulkanlarının müalicə palçıqları balneoloqlar və 
kurortoloqlar tərəfindən lazımınca tədqiq olunmayıb. 
Bunlara metan və kükürdlü oksigen suları, mineral palçıq, mineral göllər, çimərliklər, dənizkənarı 
iqlim stansiyaları daxildir. Yarımadada böyük sayda metan və kükürdlü mineral sular vardır. Zığ 
qəsəbəsində və Şıxda mineral suların xüsusilə müalicəvi əhəmiyyət daşıyır. 
Respublikada əsas turizm tələbatının qeyd olunan regionda formalaşması və onalr arasında müalicə və 
sağlamlıq turizminə maraqların artması bölgəbnin termal sularının potensialından geniş istifadə olunmasına 
imkan vermiş olardı. Bu baxımdan qeyd olunan potensialdan istifadə rerspektivlərinin çox olmasın nəzərə 
alaraq gosterilən imkanların təklif etmək olar – ölkədə fəaliyyət göstərən otellərin əksəriyyətinin Abşeronda 
cəmlənməsi onların SPA xidmətlərində yerli mənbələrdən istifadə etməyə imkan vermiş olardı. Bu 
məqsədlə otellərin müalicə-sağlamlıq mərkəzlərində yerli etiyatlardan istifadə olunması üçün onların 
müalicəvi xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi və SPA xidmətlərində istifadə imkanları müəyyən olunmalıdır. 
Termal suların bazasında fəaliyyət göstərən müəssisələrin müasirləşdirilməsi, yeni SPA texnolojiyası 
ilə təmin olunması vacibdir. Dövlət proqramına uyğun olaraq Abşeronda mövcud sanatoriyaların 
xidmətlərinin genişləndiriılməsi üçün investisiyaların cəlb olunması mümkündür. 
Termal suların bazasında yeni kompleks kurort xidmətlərinin yaradılması. Dövlət və yerli investisiya 
fondları hesabına, bu sahədə mövcud olan iqtisadi güzəştlərdən istifadə etməklə sahibkarlıq subyektlərin bu 
sahəyə cəlb etmək mümkündür.
Bölgənin termal suılarla zəngin olamsına baxmayaraq onlardan istifadənin səviyyəsi aşağı olaraq 
qalır. Bölgədə turizmin müxtəlif növləri inklişaf etsə də, müalicəvi turizmə maraq aşağı olaraq qalır. 
Müqayisə üçün qeyd edək ki, Avstriyadakı termal suların tərkibi Abşeron bölgəsində ki, sularla oxşardır. 
Avstriyanın balneloji kurortları ilboyu fəaliyyət göstərir. Bu kurortlarda müalicə xidmətləri ilə yanaşı 
müxtəlif turizm tədbirlərindən istifadə olunur. Zalsburdan cənubda Sell və Zalbax dağ idman mərkəzləri 
termal kurortları fəaliyyət göstərir. 
Dağ kurortları olan Lex və Lankendə kurort turizmlə bağlı olan tədbirlər yay mövsmü ilə yanaşı qış 
idman turizminidə əhatə edir ki, nəticədə bölgəyə gələn turistlərin sayının ilbəil artmasına səbəb olur. 
Ştiriya turizm bölgəsində Bat-Qleyhenburq balneloji kurortu, şimalda isə mənzərəli Marsel kurort mərkəzi 
yerləşir. Buradakı mineral suların tərkibi karbonlu və sulfidli, karbonlu sulardan ibarətdir. Temperaturu 40-
50 dərəcədən yüksək olan vanna müalicəsi aparılır. Bunlardan ən məşhurlarına Xayptukle termal suyudur. 
Bölgədə eyni tərkibli suların olması və əlverişli coğrafi mövqedə yerləşməsi onlardan müalicə-sağlamlıq 
turizmində istifadə olunmasına imkan verir. İrandan gələn turistlərində bu kurortlara cəlb olunması 
mümkündür. 
Respublikanin digər regionalrında termal sularından istifadə vəziyyəti eyni olaraq qalır. Bölgələrdə 
termal suların bazasında yerli əhəmiyyətli müalicə vannaları fəaliyyət göstərir.
Müalicəvi turizm üzrə Azərbaycana rəqib ola biləcək və bu sahədə ixtisaslaşmış, münasib qiymətlər 
təklif edən ölkələr çoxdur. Bizim vətəndaşlarıın bir qismi Şimali Qafqaz, Gürcüstan və ya Ukraynada, daha