Transport logistikasi

Trolleybus
Boshlangʻich kapital xarajatlarni kamligi 
(ammo avtobusdan koʻp), harakatning tinchligi, 
jadal tezlana olishligi, aloqa tezligining kattaligi, 
havodagi 
kontakt-sim 
qurilmalarining 
murakkabligi 
(ayniqsa 
kesishish 
joylari, 
strelkasi), manevrchanligini avtobusga nisbatan kamligi sababli)
Tramvay
- Tashish qobiliyatining kattaligi
- Yoʻlovchilar oqimi koʻp boʻlganda joylarda 
tashish tannarxining arzonligi;
- Boshqarishni soddaligi;
- Manevrchanlikning kamligi;
- Harakatdagi shovqinni koʻpligi;
- Boshlangʻich kapital harajatlarning juda kattaligi.
Metro
- Tashish qobiliyatining eng kattaligi;
- Aloqa tezligining eng kattaligi;
-Harakat 
muntazamligining 
yuqoriligi 
(toʻsiqlar yoʻqligi) harakat xavsizligining eng 
kattaligi;
- Boshlangʻich kapital xarajatlarning juda kattaligi.

---

121 
Texnik-ekspluatatsion 
koʻrsatgichlariga 
binoan 
yoʻlovchilar 
transportning har bir turining eng oqilona ishlatish joylari bor.
Juda katta quvvatli yoʻlovchilar oqimiga, ayniqsa markaziy joylarda 
yer usti transporti ishini yengillashtirishda metroning xizmati
beqiyosdir; metroning bir yoʻnalishi soatiga 50-60 ming kishi
tashish quvvatga ega boʻlgan yoʻlovchilar oqimiga xizmat qila oladi. 
Tramvay muhim ahamiyatli katta quvvatli yoʻlovchilar oqimiga 
xizmat qiladi; metro yoʻnalishining davomi sifati shahar tumanlarini 
shahar atrofi bilan bogʻlashda koʻpincha tramvaydan foydalaniladi; Bir 
tramvay yoʻli, undagi vagonlar soniga koʻra soatiga 15-18 ming 
yoʻlovchilar oqimi quvvatiga ega yoʻnalishga xizmat qila oladi.
Sutkasiga kamida 5 ming yoʻlovchilar oqimi boʻlgandagina tramvay 
yoʻllarini qurishik maqsadga muvofiqdir.
Trolleybus 
tramvayni 
shaharning 
asosiy 
yoʻnalishlarida 
almashtirishda hamda yoʻlovchilar oqimi kam boʻlmagan hollarda 
shaharni uning atrofi bilan birlashtirishda qoʻllaniladi; bir trolleybus 
yoʻli soatiga 5-9 ning yoʻlovchilar oqimiga xizmat etishi mumkin. 
Trolleybus yoʻnalishini ochishlik uchun ayni yoʻnalishda sutkasiga 
kamida 2 ming yoʻlovchilar oqimi boʻlishligi maqsadga muvofiq deb 
topilgan.
Avtobuslar shaharning markaziy hududlaridagi qisqa masofali 
qatnovlarda metro, tramvay va trolleybus yoʻnalishlariga paralel 
qoʻshimcha, ya‗ni ular marshrutlarini yanada toʻldirish maqsadida
ishlatiladi. Yoʻlovchilar transportining boshqa turlari boʻlmagan yoki 
yoʻlovchilar oqimi kichik joylarda musaqil ravishda avtobus 
marshrutlari xizmati tashkil etiladi; shahar bilan shahar atrofi 
yoʻlovchilar aloqalarini oʻrnatishda avtobus xizmatining alohida oʻrni 
bor. Bir harakat yoʻnalishidagi bir avtobus yoʻli soatiga 5-7 ming 
yoʻlovchilar oqimiga va parallel lentali harakatlarda esa 10 ming 
yoʻlovchilar oqimiga xizmat etish qobiliyatiga ega.
Yoʻlovchilarni 
tashish
quyidagi turlarga boʻlinadi:
a) shaharda tashish;
b) shahar atrofida tashish;

---

122 
v) shaharlararo tashish;
g) xalqaro tashish.
Yoʻlovchilar:
a) yoʻnalishli avtobuslarda;
b) yuridik va jismoniy shaxslarga ularning buyurtmanomalari 
(buyurtmalari)ga yoki tashishning boshqa shartnomalari boʻyicha 
beriladigan 
avtobus 
va 
yengil 
avtomobillarda;
v) yoʻnalishsiz taksilarda;
g) 
yoʻnalishli 
taksilarda 
tashiladi.
Yoʻnalishli 
avtobuslar 
va 
yoʻnalish taksilari harakati:
a) shahardagi yoʻnalishlarda — shaharlarning hokimliklari yoki
shaharlar hokimliklari tomonidan tashkil etiladigan shahar
yoʻlovchilar tashish transportini boshqarish organlari tomonidan;
b) shaharlar atrofidagi va viloyatlar ichidagi shaharlararo
yoʻnalishlarda — viloyatlar hokimliklari yoki Qoraqalpogʻiston 
Respublikasi Vazirlar Kengashi hamda viloyatlar va Toshkent shahar 
hokimliklari tomonidan tashkil etiladigan 
yoʻlovchilar tashish 
transporini boshqarish organlari tomonidan;
Yangi yoʻnalishlarni tashkil etish (ochish) qonun hujjatlarida
belgilangan tartibda:
a) shaharlarda — shaharlar hokimliklari yoki shahar yoʻlovchilar
tashish transportini boshqarish organlari tomonidan Toshkent shahar
ichki ishlar bosh boshqarmasi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Ichki 
ishlar vazirligi va viloyatlar ichki ishlar boshqarmalarining hududiy
yoʻl harakati xavfsizligi boshqarmalari bilan yoʻnalishlar sxemalarini 
kelishgan holda; 
b) 
shahar 
atrofidagi 
va 
viloyatlar 
ichidagi 
shaharlararo
yoʻnalishlarda — Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi
hamda viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari yoki yoʻlovchilar

---

123 
tashish transportini boshqarish organlari tomonidan Toshkent shahar 
ichki ishlar bosh boshqarmasi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Ichki
ishlar vazirligi va viloyatlar ichki ishlar boshqarmalarining hududiy 
yoʻl harakati xavfsizligi boshqarmalari bilan yoʻnalishlar sxemalarini 
kelishgan holda;
v) viloyatlararo, shaharlararo va xalqaro yoʻnalishlarda — 
Oʻzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Yoʻl harakati xavfsizligi 
bosh boshqarmasi bilan yoʻnalishlar sxemalarini kelishgan holda 
Oʻzbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi tomonidan amalga 
oshiriladi.
Shahar yoʻlovchilar tashish transporti oʻnalishlari quyidagi
turlarga boʻlinadi:
a) shahardagi oddiy, tezkor, ekspress va tigʻiz paytlardagi 
qoʻshimcha yoʻnalishlar;
b) shahar chetidan koʻpi bilan 2 km chetga chiquvchi shaharda
qatnovchi yoʻnalishlar;
v) yoʻnalishli taksilar.
Shahardagi yoʻnalishlar shahar (shaharcha)dagi turar joy va
sanoat hududlarini madaniy-maishiy va sport-sogʻlomlashtirish
tashkilotlari, vokzallar, aeroportlar, avtostansiyalar, metro stansiyalari, 
temir yoʻl platformalari, pristanlar va shu kabilar bilan transport 
aloqasini ta‗minlashi kerak.
Aholiga xizmat koʻrsatish xususiyatiga muvofiq shahardagi
yoʻnalishlar bir nechta ish rejimiga ega boʻlishi mumkin:
a) sutka, hafta kunlari, oyning belgilangan davri mobaynida amal
qiladigan doimiy yoʻnalishlar;
b) dam olish hududlari, sport-sogʻlomlashtirish komplekslari, 
yarmarkalar va shu kabilar faoliyat koʻrsatadigan davrda tashkil 
etiladigan mavsumiy yoʻnalishlar;
v) maxsus yoʻnalishlar;
g) koʻcha–yoʻl shohobchalarida favqulodda vaziyatlar paydo 
boʻlganda, ayrim uchastkalar, transport yoʻllari va maydonlar 
yopilganda joriy etiladigan vaqtinchalik yoʻnalishlar. 

---

124