Tteeaacchhiinngg anguage and literature scientific-methodological journal of the ministry

U asrandi qizni boshqa uchratmadi.
Berilgan 
gapni tahlil qilib ko‘raylik. Bunda 
boshqa
so‘zini qaysi turkumga kiritish birmuncha murakkab bo‘lib qoladi. Ortiqcha 
harakatsiz sintaktik tahlilga o‘tamiz va boshqa so‘zi ravish turkumiga mansubligi o‘z-o‘zidan sezilib qoladi. 
Chunki bu so‘z gapda payt holi vaziyatida kelyapti. Demak, gap bo‘laklarining ahamiyatini ham bilib olamiz. Endi 
«
Qo‘shnimizning o‘g‘li yaxshi bola ekan
» gapiga diqqat qilaylik. Bu gap tahlilida kesimni belgilash ancha qiyin. 
Gapda 
bola ekan
ni kesim, 
yaxshi
ni aniqlovchi deb olib bo‘lmaydi. Bunda gapning mazmuniga ziyon etadi. Bir yo‘la 
yaxshi bola ekan
ni qo‘shma (murakkab) ot-kesim sifatida ajratish kerak.
Morfologik tahlil: sifat so‘z turkumi tahlili
 Hammayoqni 
oppoq
qor qoplagan, faqat yo
‘
l qorayib qolgandi.

 Oppoq
1.qanday?
2.orttirma daraja
3.asliy sifat
4.otlashmagan
5.sodda
6.tub
7.aniqlovchi
Har bir tahlil turining maqsadi va chegarasi qat’iy bo‘lmog‘i zarur. Bu o‘quvchi bir tahlil bilan boshqa tahlilni 
aralashtirmaslik ko‘nikmalarini mustahkamlaydi. Biz ushbu ishda lingvistik tahlilning ba’zi birlari ustida to‘xtalib, 
namunalar ko‘rsatdik. Tahlil tartibida ma’lum soha yoki turkumning asosiy kategoriyalarini, xususiyatlarini ko‘rsatish 
ko‘zda tutiladi.
Ona tili darslarida lingvistik tahlil turlariga qancha ko‘p to‘xtalsak, o‘quvchilarga har bir dars jarayonida turli 
xil metodlar orqali o‘rgatsak, ularda tilshunoslik sohasiga oid bilim, ko‘nikma va malakalar ortib boradi. Bu esa 

---

66
e-mail: [e-mail]
2023-yil 7-son
Tadqiqot
o‘quvchilarni fanga bo‘lgan qiziqishini, har bir aytayotgan so‘zini mustaqil holatda ma’nosini izohlab, tahlil qila 
olishga, nutqiy vaziyatlarda to‘g‘ri qo‘llay olish ko‘nikmalarini rivojlantirib boradi.