Tuproq va uning qatlamlarida tuzlarning to'planish tiplari

Fizikaviy usullarga fizik-mexanikaviy va meliorativ tadbirlar qo’llanishi ya’ni yerni ishlash, haydalma qatlamda agronomik jihatdan yaxshi struktura yaratish, tuproqning suv-fizik, issiqlik xossalari va rejimlarini yaxshilash singari tadbirlar kiradi.
Ana shu maqsadda tuproq-agronomik tadqiqotlar matyeriallaridan, jumladan, tuproq kartalari, agrokimyoviy kartogramma-laridan hamda sho’rlanish, botqoqlanish va yeroziyalanish darajasi-ni ko’rsatuvchi tuproq kartog’rammalaridan samarali foydalanish kyerak.
Tuproq unumdorligini muntazam oshirib borish va uning imkoniyatlaridan qishloq xo‘jalik ekinlari hosildorligini yanada oshirish maqsadida samarali foydalanish, hozirgi tuproq-shunoslikning aktual muammolaridan biridir. Tuproqqa maqbul darajada ishlov byerish, o’g’itlar va turli meliorativ tadbirlardan foydalanish, almashlab ekish,yerdan foydalanishni ilmiy asosda tashkil etish tuproqning ekologik holatini yaxshilash singari tadbirlar tuproq unumdorligining samaradorligini keskin oshirish imkonini beradi. O’rta Osiyo tuproqlari unumdorligini o’rganishga doir vegetativ tajribalar shuni ko’rsatadiki,gumusga boy tipik bo’z tuproqlar hamda o’tloq va botqoq-o’tloq tuproqlar ancha yuqori unumdorlikka ega bo’lib, och tusli bo’z tuproqlar kamroq va taqirlar past unumdorlikka ega. Masalan, azotli o’g’itlar barcha tuproqlarda ekinlarning hosilini oshirsada, ammo kam gumusli och tusli bo’z tuproq va taqir tuproqlarda uning samarasi yuqoriroq bo’lgan, fosfor taqirlarda azot va fosfor aralashmasi esa barcha tuproqlarda hosilni oshirish imkonini beradi. Har yili bir tonna paxta hosili uchun 300- 400 kg miqdorida gumus sarflanadi. Buning o’rnini qoplash uchun esa gektariga kamida 20t, go’ng yoki boshqa organik o’g’itlar solish kyerak bo’ladi. Agronom mutaxassislarning asosiy diqqat e’tibori ham tuproqning unumdorligini oshirib, uning ekologik holatini yaxshilab byerishga qaratilmog’i zarur.
Adabiyotlar:

1. 
   Abdullayev X.A. O’zbekiston tuproqlari. T:,1977
   
2. 
   Boboxo’jayev.I. Uzoqov P. Tuproqning tarkibi, xossalari va analizi.
   
3. 
   Boboxo’jayev I. Uzoqov P. «Tuproqshunoslik» T: Mehnat 1995.
   
4. 
   Bohodirov M. Rasulov A. «Tuproqshunoslik» T: O’qituvchi 1975.
   
5. 
   Кaurichev I.S. Pochvovedenie M. Кolos 1989.
   
6. 
   Peyve Ya.V Bioximiya pochv M.Selxozgiz 1949.
   
7. 
   Rasulov .M. Irmatov I. Tuproqshunoslik, dehqonchilik asoslari bilan T. O’qituvchi 1980
   
8. 
   Tursunov L. Tuproq fizikasi T.Mehnat 1988.
   
9. 
   O’zbekiston Respublikasi Yer Кodeksi T.1998.
   
10. 
    O’zbekiston Respublikasining «Yer kadastri to’g’risida»gi qonuni T: “1998-2000 yildagi davrda qishloq xo’jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish dasturi.”T.1998