Тупроқшунослик асослари

Germaniya, Avstriya va SHvetsiya va boshqa mamlakatlarda organik dehqonchilik fermerlarga qishloq xo’jalik maxsulotlarini yetishtirishda muttadil yordam berib kelmoqda. ( Dabbert va Braun 1993; Osterburg etal . 1997 ; Hartnagel 1998 ; Schneeberger va boshqalar. 1997). yerlarning holatini kuzatish mantiqiy oddiy holat bo’lishiga qaramasdan qishloq xo’jaligini rivojlanishi uchun tejamkor, zamonaviy qishloq xo’jalik mashinalarini qo’llash maqsadga muvofiq bo’ladi.Irlandiyada yerlarni chuqur haydamasdan og’ir texka ishlatmasdan, yuqori samarador mineral o’g’itlar qo’llash bilan qishloq xo’jalik maxsulotlarini, ya’ni go’sht, sut, g’alla, sabzavot va meva maxsulotlarini intensiv sarmoyasini oshirish mumkin.¹³
Almashlab ekish joriy etilmagan va faqat mineral o’g’itlar solinadigan dalalarda tuproqdagi gumus va oziq element miqdori keskin kamayib, struktura holati yomonlashadi hamda unumdorligi pasayadi. Tuproqlarni agrokimyoviy tekshirishlar shuni ko’rsatadiki, O’rta Osiyoda gumusi kam tuproqlar jami ekin maydonining 2/3 qismini, chirindi miqdori o’rtacha bo’lgan tuproqlar 1/3 qismini, ko’p chirindili tuproqlar esa atigi 7 foizini tashkil etadi. Almashlab ekish yo’lga qo’yilmagan paxtachilik rayonlari tuproqlaridagi gumus miqdori keyingi 25-30 yilda deyarli ikki barobar kamaygan. Har yili bir tonna paxta hosili uchun 300-400 kg miqdorida gumus sarflanadi. Buning o’рНini qoplash uchun esa gektariga kamida 20 t. go’ng yoki boshqa organik o’g’itlar solish kerak bo’ladi. (I.S.Rabochev, A.I.Imomaliyev, 1985). Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishning ilg’orlari tuproqning unumdorlik omillariga kompleks tarzda ta’sir ko’rsatib, qishloq xo’jalik ekinlaridan yuqori va barqaror hosil olishga erishmoqdalar. Agronom mo’taxassislarning asosiy diqqat - e’tibori ham tuproqning unumdorligini oshirib, uning ekologik holatini yaxshilab borishga qaratilmog’i zarur.

31-rasm.Tuproq tip va tipchalari ko’rinishi