Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
-§. Sud-ballistik ekspertizasining vazifalari
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3-§. Sud-ballistik ekspertizasining vazifalari Turli xil otuvchi moslama va qurilmalar, jangovar o‘q-dorilar va ularni ishlatish izlarining har taraflama va to‘liq sudga oid ballistik tadqiqotlari natijasida tergov va sud organlarini qiziqtirgan juda ko‘plab savollarga javob berilishi mumkin. O‘zining mazmun-mohiyatiga ko‘ra ekspertizaga qo‘yiladigan ushbu savollar sud-ballistik ekspertizasining vazifalari deb ataladi hamda bir necha guruhlarga bo‘linadi: — sud-ballistik ekspertizasining ilmiy-nazariy turdagi vazifalari; — sud-ballistik ekspertizasining tasnifiy (yoki klassifikatsion) turdagi vazifalari; — sud-ballistik ekspertizasining tashxisiy (yoki diagnostik) turdagi vazifalari; — sud-ballistik ekspertizasining aynanlikni aniqlovchi (yoki identifikatsion) turdagi vazifalari; 27 — sud-ballistik ekspertizasining holatiy (yoki situatsion) turdagi vazifalari. Sud-ballistik ekspertizasining ilmiy-nazariy turdagi vazifalari — sud ballistikasining predmeti, tarixi, obyektlari va vazifalari, sud ballistikasining kriminalistik ekspertizalar tizimidagi o‘rni va ahamiyati, ushbu turdagi ekspertizalarning huquqiy, tashkiliy, kriminalistik va protsessual asoslari, sud ballistikasida qo‘llaniladigan kriminalistik, kimyoviy, fizikaviy va fizikaviy-kimyoviy metodlar hamda ilmiy-texnik va kriminalistik vositalar, sud ballistikasining kriminalistika va sud ekspertizasining boshqa sohalari hamda boshqa tabiiy va ijtimoiy fanlar bilan o‘zaro aloqasi, uning fan sifatida hamda ekspertizaning muhim ahamiyatga ega bo‘lgan bir turi sifatidagi rivojlanish istiqbollari, ushbu turdagi ekspertizalarni tayinlash va o‘tkazishdagi mavjud kamchiliklar hamda muammolar, ushbu kamchilik va muammolarni bartaraf etish usullari va yo‘llarini yaratish, zamonaviy fan-texnikaning ilg‘or yutuqlari va tajribalarini ushbu turdagi ekspertiza tadqiqotlarini o‘tkazishga joriy etish, ballistik ekspertizalar tadqiqotlari uchun yangi metodlar, texnologiyalar va amaliy qo‘llanmalar ishlab chiqish hamda ularni amaliyotga tatbiq etish kabi vazifalarni qamrab oladi. Sud-ballistik ekspertizaning klassifikatsion turdagi vazifalari — ushbu turdagi ekspertizalarning obyektlarini tasniflash bo‘yicha vazifalar, ya’ni o‘qotar qurollar tushunchasi, ularning tasniflanishi, qurolning turi, rusumi va kalibri, qurol qismlari va mexanizmlarining ta’rifi va tuzilishi hamda mo‘ljallangan maqsadi, atipik o‘qotar qurollar tushunchasi va ularning tasniflanishi, tadqiqotlarning hozirgi amaliyoti va asosiy kamchiliklari, turli usulda yasalgan patronlar tushunchasi va tasniflanishi, unitar patronlarning ta’rifi va tuzilishi, patronlarning tarkibiy qismlari va ularning nomlanishi, ov patronlarining yasalishi, tarkibiy qismlari va portlovchi qurilmalarning tuzilishi, ularning tarkibiy qismlari, har bir qismining nomlanishi kabi masalalarni o‘z ichiga oladi. Sud ballistik ekspertizaning diagnostik turdagi vazifalari — ekspertiza obyektlariga tashxis qo‘yish masalalarini, ya’ni turli usulda yasalgan (zavodda yoki qo‘lbola usulda) o‘qotar qurollar va jangovar o‘q-dorilarning jangovar xossalari, texnik jihatdan sozligi, o‘q otish uchun yaroqliligini aniqlash maqsadida, tekshirilayotgan hodisaning muayyan sharoitlarida qurolning o‘q otish imkoniyatlarini aniqlash uchun tadqiq etish, taqdim etilgan obyektning jangovar xossalarini aniqlash maqsadida o‘tkaziladigan eksperimental o‘q otishlarga 28 tayyorgarlik ko‘rish, ularni o‘tkazish tartibi va metodi, stvol kanalidagi o‘q otilish mahsulotlari mavjudligini aniqlash bo‘yicha o‘tkaziladigan kimyoviy va fizikaviy tadqiqotlarga tayyorgarlik ko‘rish va ularni o‘tkazish bo‘yicha vazifalarni o‘z ichiga oladi. Sud-ballistik ekspertizasining identifikatsion turdagi vazifalari — ballistika ekspertizalari obyektlarini umumiy va xususiy belgilariga ko‘ra identifikatsiya qilish, ya’ni o‘qotar qurollarning otilgan gilzalar va o‘qlardagi izlariga qarab kriminalistik identifikatsiya qilish tushunchasi, gilzalar va o‘qlardagi turli izlarning aynanlikni aniqlovchi ahamiyati, gilzalar va o‘qlarning guruhiy taalluqliligini va otilgan gilzalar hamda o‘qlar bo‘yicha qurolning rusumi hamda turini aniqlash metodikasi, shuningdek otilgan gilzalar va o‘qlardagi iz hosil bo‘lish mexanizmi, o‘qotar qurolning gilzalar va o‘qlardagi izlariga qarab identifikatsiya qilish maqsadida o‘tkaziladigan ekspert tadqiqotlarining bosqichlari va metodlari, taqqoslash tadqiqotlari va ularning turlari, o‘qotar qurol o‘rinbosar-patronlarining o‘qlari va gilzalaridagi izlarga qarab identifikatsiya qilishning xususiyatlari, o‘q va gilzalarning bir patronga taalluqliligini aniqlash bo‘yicha o‘tkaziladigan tadqiqotlar hamda ularni o‘tkazish metodikasi kabi savollarni o‘rganadi. Sud-ballistik ekspertizasining holatiy (situatsion) turdagi vazifalari — ballistika ekspertizalari obyektlarining qay holatda, qay sharoitda, qanday tartib va ketma-ketlikda vujudga kelganligi, o‘qotar qurol ishlatilishi bilan bog‘liq holda voqea sodir bo‘lgan joyni ko‘zdan kechirish, uning maqsadi hamda ushbu turdagi ekspertiza obyektlarini qidirish, topish, aniqlab olish va protsessual jihatdan qayd etish kabi masalalarni, ya’ni o‘qotar qurol ishlatilishi bilan bog‘liq bo‘lgan ishlar bo‘yicha voqea joyini ko‘zdan kechirish vazifalaridan biri daliliy ashyolarni (gilzalar, snaryadlar, pijlar va hokazolarni) aniqlash, ko‘zdan kechirish, qayd etish va topib olish ekanligi, bunday voqealar sodir bo‘lgan joyni ko‘zdan kechirishda mutaxassis sifatida ekspert- kriminalistlarning ishtiroki, o‘q otilgan joy yoki uning yaqin-atrofida qurol yoxud uning alohida qismlarini, o‘qlar, sochmalar, kartechlar, gilzalar, pijlar, prokladkalar, o‘q otilishining qo‘shimcha mahsulotlari, ularning izlari va hokazolarning topilishi hamda voqea joyidagi ballistik xarakterga ega bo‘lgan izlar va obyektlar bo‘yicha hal etiladigan va eng ko‘p tarqalgan savollar, o‘q otilish izlari bo‘yicha uning masofasi va yo‘nalishini, snaryadning uchish yo‘nalishini va o‘q otilish joyini, o‘q otilish izlari bo‘yicha uning masofasi va qurolning turi, o‘q otilish 29 masofasini to‘siqdagi izlarga qarab aniqlash, shuningdek o‘q otilish izlarining kompleks tadqiqoti, o‘q otilish izlarini ekspertiza qilishda eksperimental o‘q otib olishlar, bu eksperimentga tayyorgarlik ko‘rish va ularni o‘tkazish metodikasi, o‘q otilish yo‘nalishini aniqlashning metodikasi va qurolning to‘siqqa nisbatan holatini hamda otuvchi hamda jabrlanuvchining o‘zaro joylashishini aniqlash, o‘q otilishlar miqdori va ularning tartibini aniqlash metodikasini o‘rganishni o‘ziga maqsad qilib qo‘yadi. Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|