Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik

7,62 mm kalibrli, “Kalashnikov” konstruksiyali 
(AK–47) avtomat: 
1–stvol; 2–stvol qutisi; 3–stvol qutisining qopqog‘i; 4–qundoq; 5–dasta;
6–magazin; 7–dasta; 8–gaz trubkasi; 9–gaz kamorasi; 10–mo‘ljallagich 
kolodkasi; 11–stvol qutisi qopqog‘ining tuynugi; 12–qayta o‘qlash dastasi; 
13–saqlovchi halqa; 14–quyib yuboruvchi ilmoq; 15–o‘tkazgich;
16–yo‘naltiruvchi sterjenning bo‘rtig‘i; 17–mo‘ljallagich asosi;
18–kompensator; 19–antabka; 20–shompol; 21–nayza–pichoq
.

---

 43 
Zavodda tayyorlangan qurollar, hatto ular mexanik nosoz yoki otish 
uchun yaroqsiz bo‘lsa ham, qurol bo‘lib qolaveradi.
Shunday qilib, bilishning turli sohalarida, xususan kriminalistika va 
sud ekspertizasi sohasida to‘plangan bilimlarni inobatga olgan holda 
ta’kidlash mumkinki, o‘qotar qurol deb — hujum qilish va faol 
himoyalanish uchun mo‘ljallangan, nishonni portlovchi modda 
(porox)ning yonishidan hosil bo‘luvchi gazlarning energiyasi yordamida 
stvol kanalidan otilib chiquvchi snaryad bilan shikastlovchi, yetarli zarar 
yetkazuvchi kuchga ega bo‘ lgan va tuzilishiga ko‘ra bittadan ortiq o‘q 
otishga yaroqli qurilmalar yoki moslamalarga aytiladi. Ushbu ta’rifga 
asosan, u yoki bu obyektning o‘qotar qurollar turkumiga taalluqliligi 
haqidagi masala hal etiladi. 
4–rasm. 
9 mm kalibrli, «Makarov» konstruksiyali (PM) to‘pponcha:
 
1–stvol; 2–zatvor; 3–ramka; 4–tepkining boshchasi; 5–quyib yuboruvchi 
ilmoq; 6–saqlovchi halqa; 7–dasta; 8–zatvor tutgichi; 9–saqlagich; 
 10, 11–mo‘ljallagichlar; 12–magazin qopqog‘i;
13–ushlagich ariqchasi; 14–antabka.
Tekshirilayotgan buyumni o‘qotar qurollar turkumiga tegishliligi 
haqidagi savolga javob berishda sud-ballistik ekspertizasining 
metodikalariga asoslanish lozim. Xususan, tekshirilayotgan buyumni 
o‘qotar qurollar turkumiga taalluqliligi ushbu obyektning mo‘ljallangan 
maqsadi va uni ana shu maqsad bo‘yicha ishlatish imkoniyatini 
ta’minlovchi ballistik (energetik) xususiyatlarini ifodalovchi barcha 
tarkibiy qismlarini tadqiq qilish natijalariga hamda uch turdagi belgilar 
guruhi — tuzilishiga oid, snaryadlarning energetik xususiyatlari va 
ishonchlilik belgilariga ko‘ra aniqlanadi. 

---

 44