Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘q otilishi
дан hosil bo‘lgan jarohai atrofida porox zarachalarining o‘tirib qolishi. Porox zarrachalarining uchish masofasi ularning boshlang‘ich tezligi va og‘irligi bilan hisoblanadigan kinetik energiyasidan aniqlanadi. Qurol stvolidan tashqarida porox, qurum va metall zarrachalari bir xil tezlikka ega bo‘ladi, ammo ularning og‘irligi har xil bo‘lganligi sababli, turli masofaga uchib boradi. Ushbu uchish trayektoriyasida og‘irligi kamroq bo‘lgan qurum elementlari birinchi bo‘lib to‘xtab qoladi (bir necha o‘n santimetr oralig‘ida). Porox va metall zarrachalari esa 160–250 sm masofagacha uchib borishi mumkin. Ushbu masofa porox va metall zarrachalarining shakliga ham bog‘liq bo‘ladi. Sharsimon shakldagi zarrachalar uzoqroq masofaga, silindrsimon shakldagi zarrachalar esa 363 kamroq maofaga uchib boradi. Plastina shaklidagi porox zarrachalari eng kichik masofaga uchib boradi. Undan tashqari, porox zarrachalarining uchish masofasiga ham, qurum elementlarining uchishiga ta’sir qiladigan omillar ta’sir ko‘rsatadi. Porox zarrachalarining o‘q otilishidan hosil bo‘lgan jarohat atrofida joylashishi quyidagi qonuniyatni shakllantirishga imkon beradi: to‘siq qurol stvoli og‘zidan qanchalik uzoq bo‘lsa, porox zarrachalari to‘siqqa shuncha kam yetib boradi va ularning sochilishi shuncha katta bo‘ladi. Aksincha, to‘siqda porox zarrachalari qanchalik ko‘p aniqlangan hamda ular bir-biriga va o‘q otilishi jarohatiga nisbatan yaqin joylashgan bo‘lsa, o‘q otilishi masofasi shuncha qisqa bo‘ladi. To‘siqqa borib urilgan porox zarrachalari to‘siqning sirtida yoyilib ketishi, uning materiali ichiga botib kirishi yoki uni teshib o‘tishi mumkin. Porox zarrachlarining mexanik ta’siri o‘q tekkan to‘siqda ochiq yoki yopiq jarohatlar hosil bo‘lishi bilan kuzatiladi. Oddiy ko‘zdan kechirishda, porox zarrachalarining mato to‘siqlardagi mexanik ta’siri mayda ochiq jarohatlar (teshiklar) yoki materialning sirtiy shikastlanishlari ko‘rinishida bo‘lishi mumkin (74- rasm). Ushbu izlarning miqdori, maydoni va xususiyatlari o‘q otilishi masofasiga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Porox zarrachalarining mexanik ta’sirining izlari ushbu porox zarrachalari yetarli kinetik energiyaga ega bo‘lganida hamda to‘siqning materiali unchalik mustahkam bo‘lmaganda hosil bo‘ladi. Vintovkalar va ayrim turdagi avtomatlar (AKS–74U)dan o‘q otilishida, porox zarrachalarining teshib o‘tish qobiliyati kattaroq bo‘ladi. Bunda ko‘p qavatli kiyimlar va hatto yupqaroq faner to‘siqni teshib o‘tish holatlari ham kuzatiladi. 74-rasm. Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|