Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi

144

---

9.3. Himolayoldi hududlaridagi madaniyatlarning
o‘zaro ta’siri. Irqlar
Tillar, tabiati. 
Hindiston yarimorolining shimoliy-sharqida Janu­
biy Osiyo, Sharqiy Osiyo va Janubiy-Sharqiy Osiyo tarixiy-madaniy 
viloyatlari to‘qnashgan hududlarda faqat janubiy yevropeoidlar emas, 
mongoloid irqiga mansub aholi ham yashaydi. Gap Nepal qirolligi va 
Butan aholisi haqida ketib, ular tibet-birma til oilasining qator (ladak- 
xi, bxoti, nevari) tiJlarida so‘zlashadilar. Mongoloidlar Bangladesh Re- 
spublikasida, Hindistonning shimoliy-sharqiy shtati - Assamda ham 
bo'lib, ulardagi aholi tibet-birma va mon-kxmer (kxasi) tillariga man­
sub. Ular qatorida ushbu hududlaming tekislik qismida assamliklar va 
bengallar istiqomat qilib, ularda yevropeoidlik xususiyatlari hukmron.
Ko‘rsatilgan hududlarning tog‘ relyefi mahalliy aholining rang- 
barangligi, ba’zida qo’shni vohalar aholisining tili, xo‘jalik-madaniy 
tiplarining bir-biridan farqlanishiga olib keladi. Toqqa ko‘tarilgan sari 
sun’iy terrasalarda dehqonchilik (sholi, no‘xat, makkajo‘xori) chor- 
vachilikka o‘z o‘rnini bo‘shatadi. Voha qishloq aholisining an’anaviy 
kiyimlari dxoti (erkaklar kiyimi) va sari (ayollaming o‘rama kiyimi) 
o‘mida jundan kiyimlar va etik, hinduiylik dini o‘mida buddaviylik 
keng tarqalgani xususiyatlidir. Shimoliy togTi vohalar erli ayollari pe- 
shanalariga tika qo‘ymaydilar, Hindistonning voha ayollaridan farqli 
isochlari o‘rtasini o‘simlik bo‘yog‘i bilan bo‘yamaydilar, ayni paytda 
burunlariga katta tilla uzuk taqib, qo‘l va oyoqlarini tatuirovka qiladi- 
lar. Qachonlardir vohalarni egallagan to g ii aholi, jamoa urug‘chilikka 
asoslangan turmush tarzini saqlab, kasta tizimi va hinduiylikni qa- 
■
bul qilmasdan, qadimgi dinlari va buddaviylikka sig‘inishsa, ma’lum 
qismi xristianlik diniga o ‘tgan. Ular qadim zamonlardan daraxtlami 
kesib, kundakov qilib shox-shabbalarini yondirib dehqonchilik qili- 
shadi. Natijada ilk tropik o‘rmonlar deyarli yo‘qotilib, o‘mida butun 
dunyoga mashhur choy plantatsiyalari yaratilgan.