Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi
Yüklə 10,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6.1. Old Osiyoning etnik tarixi
|
Savol va topshiriqlar
1. Tropik va Janubiy Afrika aholisining antropologik hamda lingvistik tavsifi haqida nimalarni bilasiz? 2. Hudud aholisining an’anaviy va zamonaviy xo‘jaliklari qanday ko‘rinishda bo‘lgan? 3. Pigmeylar va saanlar haqida Intemetdan qo‘shimcha m a’lu- motlarni topib gapirib bering. 4. Tropik va Janubiy Afrika aholisi moddiy madaniyatlaridagi o‘ziga xosliklar nimalardan iborat? 5. «Qora Afrika»dagi ijtimoiy munosabatlar qanday ko‘rinish olgan? 6. Ushbu hudud aholisining an’anaviy va zamonaviy dinlari ha qida nimalarni bilasiz? 7. Ma’naviy madaniyatdagi an’anaviylik va zamonaviylik nima lardan iborat? 8. Afrikaning tropik va janubiy qismida kechayotgan zamonaviy etnik jarayonlami qanday ifodalaysiz? 77 6-BOB. OSIYO ETNOLOGIYASI Old Osiyo. G‘arbiy yoki Old Osiyo Kichik Osiyo va Arabiston yarimorollaxi, 0 ‘rtayer dengizining sharqiy sohili, Mesopotamiya va 0 ‘rta Sharqiy (Eron va Afg‘oniston) hududlarini ham o‘z ichiga ola- di. Aholisi 200 milliondan ko‘proq. Old Osiyo hududining talay qismi yarimcho‘l, cho‘l, tog‘lar qisman vohalardan iborat. Faqat tog‘li vo- halar, shuningdek, 0 ‘rtayer, Qora va Kaspiy dengizlari sohillarida iqlim nam subtropik. Sersuv daryo lar faqat Frot va Dajlalardir. Bu mintaqada tabiiy sharoit qadim zamonlardan qulay bo‘lib, aholi zich yashaydi. Cho‘] va tog‘li hududlarda aholi nisbatan siyrak joylash gan, Old Osiyo davlatlariga: Afg‘oniston, Bahrayn, Isroil, Iordaniya, Iroq, Eron, Yaman, Qatar, Kipr, Livan, BAA, Oman, Saudiva Arabis- toni, Suriya va Turkiya kiradi. 6.1. Old Osiyoning etnik tarixi Oid Osiyoda odamlar o‘nlab ming yilliklardan buyon yashab kelmoqdalar. Bundan 40-50 ming yil ilgari hududda zamonaviy qiyofadagi odamlar yashay boshlaganlar. Taxminan 10 ming yil il gari Mesopotamiyada, 0 ‘rtayer dengizining sharqiy sohillarida, Kaspiy dengizining janubiy-sharqiy rayonlarida ilk dehqonchilik va chorvachilik madaniyatlari shakllangan. Bu hududlarda odamlar sopol buyumlar yasashni, ma’danlami eritish va ularga ishlov be- rishni o‘zlashtirganlar, keyinchalik Shumer va Akkadda ilk shahar- davlatlarga asos solishgan. Olimlar Old Osiyoning qadimgi aholisi etnik tarkibi haqida aniq m a’lumotlami ham aynan mil. avv. IV-11I 78 mingyilliklarda yozuv paydo bo‘lganidan so‘ng qo‘lga kiritishadi. G ‘arbiy Osiyo aholisining bir qismi Shumer va Akkadlar kaspiy til- larida so‘zlashgan. Ulardan tashqari bobilliklar, ossurlar, yahudiy- lar, arablar ajdodlari semit tillarida so‘zlashsa, xettlar, midiyaliklar, parfiyaliklar, skiflar hind-yevropa tillariga mansub bo‘lishgan. Asrlar davomida old osiyoliklar semit tillarida, Eron va Afg‘oniston hind- yevropa tillarida so‘zlashadigan etnoslar tomonidan egallanadi. Arab- lar istilosi (VII-VIII asrlarda) Old Osiyo xalqlari tarixi va madaniya- tiga ulkan ta’sir o' tkazadi. Arablar bosib olgan xalqlami islom diniga o‘tkazib, ilm-fan, davlat boshqaruvida o‘z yozuvlari va tillarini joriy etdilar. Arablardan bir necha asr o‘tib Old Osiyoga ilgari Oral den- gizi bo‘ylarida, Sirdaryoning quyi oqimida yashagan o‘g‘uzlaming yurishlari boshlanadi. Ularning avlodlari zamonaviy turklar, ozarbay- jonlar va yana qator etnoslardir. 0 ‘rta asrlar oxiridan Old Osiyo dav- 79 latlari inqiroz holatiga tushib, Yevropa davlatlariga mustamlaka va yarim qaram oikalarga aylanadi. Yüklə 10,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|