Tuychiyeva Ravshanoy Quchqarxojayevna
Yüklə 248,35 Kb.
|
|
edi, bugun-ishdan ketib, uyda o„z qismati bilan o„zi yolg„iz qolganda qanday?
Kecha uning yuzlaridan, gap-so„ziyu butun harakatlaridan kuch yog„ilardi. O„zini juda azim va arzigulik maqsadga bag„ishlagani hamda o„sha yo„lda dadil qadam 22 Solijonov Y. Haqiqatning sinchkov ko„zlari. Toshkent.:2009-yil. 138-bet. 23
29
bosayotgani sezilib turardi. Erishgan muvaffaqiyatlari shu qadar zo„r ediki, esiga bir paytlardagi qadrdon do„sti Yusuf ham kelmasdi. Bugunchi? Bugun u hammasidan mosuvo etildi va ilgarigi g„ayratidan, ko„zida chaqnab turgan olovdan asar ham qolmadi: cho„kdi-ketdi. Demakki, u o„zini tutib turgan maqsadu manfaatidan, ko„pchilik bilan bir deb his qilish yuksakligidan judo bo„lib, ijtimoiy- ma‟naviy jihatdan yakkalanib qoldi” 24 . Yusufning ikkinchi do„sti Mirazimning holati shunday tasvirlanadi: “Mirazim-chi? Bolalikning barcha havaslari ro„yobga chiqib, yuragi huvillab qolgan Mirazim! Orzularining birontasiga ham yetolmagan Amir bu yoqda aqldan judo bo„lsa, u yonda barcha niyatlari amalga oshgan Mirazim o„zini boshi-keti yo„q sahroga chiqib qolgandek his etmadimi? Etdi. Xo„sh, nega? Axir Mirazim hamma orzusiga erishdi-ku! Chunki har ikki holda ham inson yakkalanib qolmadimi?...” 25 Xuddi shunday savollarga javob berish maqsadida muallif Yusuf tilidan davrni ochib berishga mavaffaq bo„ladi: “Yusuf nazarida, ana shunday yolg„izlikka giriftor bo„lganlar oz emasdi. Ha-
25
26 Hamdam U. Muvozanat // Vatan haqida qo„shiq. –Toshkent., Akademnashr, 2014-yil. 263-264 betlar 30
Shunday qilib, yuqoridagi misollardan ko„rinadiki, yozuvchi davr va qahramon masalasiga ham yangicha o„ziga xos yondashadi. Aytish mumkinki, davr konsepsiyasini anglaydi. Bu borada professor D.Quronov shunday deydi: “Muvozanat” yaqin o„tmishimiz – odatlanilgan turmush tarzidagi turli o„zgarishlar ruhiyatimizda keskin burilishlarni keltirib chiqargan davrdagi muvozanatsizlik holatini qalamga oldi” 27 Yozuvchi insonni Yaratgan qarshisida muvaqqat va ojiz deb biladi, inson haddini bilmog‟i kerak deb hisoblaydi. Asarning yetakchi qahramonlari inson hayotining mazmuni haqida, o„zlariga belgilangan had doirasida Yaratgan qarshisida ojiz qolgani holda insonlik burchini uddalash haqida o„ylaydilar. Yozuvchi romanda hikoyachi vazifasini bajarganda, personajlarning ichki kechinmalarini o„z ko„nglidan o„tkazib, mohirlik bilan tasvirlanganki, o„qigan kitobxon bu parchalardagi personajlarni ularning his-tuyg‟u va kechinmalarini go„yo o„ziniki deb o„ylaydi. Asarga afsonaning kiritilishi voqealar bilan bir-biriga jo„r bo„lib, bir-birini sharhlab borganday taassurot qoldiradi va romanning asosiy g‟oyasini ochishga yordamlashgan. Yozuvchi mahorati tufayli kitobxon ko„z o„ngida barcha hodisalar rosmana sodir bo„ladi. “Muvozanat” romanidagi har bir obrazning o„z o„rni, o„z taqdiri, o„z “men”i bor. Muhimi, unda “o„yindan tashqari” holatda turgan personajni uchratmaysiz” 28 - deya ta‟kidlaydi M.Qo„chqorova. Yusuf asarning boshidan to oxiriga qadar bir narsa uchun - oliy qadriyat uchun kurashdi. “U hayotda, atrofida nimalar yuz bergan va berishi mumkin bo„lgan bo„lmasin, baribir, insonni tutib turgan oliy qadriyat – Muvozanatdan, unga erishish mashaqqatidan yuz o„girmadi. Ammo bu shunchaki muvozanat emas edi. Ushbu muvozanatning bir ildizi insonning o„zidan boshlanib, ikkinchisi muhaqqaq ravishda u yashayotgan jamiyatning bag‟ridan suv ichadi. Bas, shunday ekan, istiqlol va yurt obodligi masalasi Yusuf nazarda tutgan va o„zi romanning 27 Quronov D. Mutolaa va idrok mashqlari// Adabiy jarayonda “Mom sindromi” –Toshkent., Akademnashr, 2013. 223-bet. 28 Qo‟chqorova M. ”Muvozanat”romanida shartli ramzlar// O‟zbek tili va adabiyoti, 2014, 36-bet 31
boshidan oxirigacha intilgan ulug‟ Muvozanatning ajralmas halqalaridir” 29 ,-deya
Asarda ruh va jismning o„zaro muvozanatlashuvi qahramonlar xarakteri orqali yuzaga chiqadi. Voqealar mobaynida ular o„zlarining ko„ngil muvozanatini jism muvozanatiga qanchalik mos tushish, ularni kelishtirgunlarigacha qancha qiynalganliklariga shohid bo„ladilar. Qachonki me‟yor o„z darajasida bo„lsagina muvozanat saqlanib qolishi mumkin. Buni asarning deyarli barcha qahramonlarida kuzatish mumkin. Yusuf oliygohda bir maqsad bilan o„qidi, undan so„ng oliygohda ishladi. U faqat halol yo„ldan bordi. Oilasini oylik maoshi bilan boqdi. Lekin shaharda bugina pul bilan kun ko„rish qiyin edi. Turmush qiyinchiligi tobora o„z ta‟sirini ko„rsatdi. Ijarama ijara ko„chib yurish, moddiy qiyinchilik uning Oygul bilan munosabatlari keskin tus olishiga sabab bo„ldi. Oila qanchalik oqibatli, ittifoq bo„lmasin moddiy qiyinchilik baribir o„z ta‟sirini ko„rsatadi. Orada muvozanat susayadi. U o„g‟lidan ayrilayotganida muvozanatni yo„qotadi. Jismi muvozanatni emas, botinidagi muvozanatni. Shu choqqacha uni har qanday sinovlardan eson- omon va eng muhimi, insonlik sha‟niga munosib tarzda olib chiqayotgan, so„ng navbatdagi damlar uchun yo„llayotgan qudratini boy bergandek sezadi o„zini. Bora-bora o„z ruhida o„zgarishlar ro„y beradi. U odamlarga “Mana-men! Yüklə 248,35 Kb. Dostları ilə paylaş:
|