U. A. Nurmanov toshkent 2016

Yagona soliq to‘lovi to‘lovchilar quyidagilardir: 
1) mikrofirmalar va kichik korxonalar, bundan ushbu moddaning ikkinchi qismida 
ko‘rsatilganlar mustasno; 

---

113 
2) xodimlarning sonidan qat’i nazar: 
savdo korxonalari va umumiy ovqatlanish korxonalari; 
xususiy amaliyot bilan shug‘ullanuvchi notariuslar; 
lotereyalar tashkil qilish bo‘yicha faoliyatni amalga oshirish doirasidagi yuridik 
shaxslar. 
Yagona soliq to‘lovi quyidagi mikrofirmalar va kichik korxonalarga tatbiq 
etilmaydi: 

aktsiz solig‘i to‘lanadigan mahsulot ishlab chiqaruvchi va er qa’ridan 
foydalanganlik uchun soliq solinadigan foydali qazilmalarni qazib olishni amalga 
oshiruvchi mikrofirmalar va kichik korxonalarga; 

yagona er solig‘i va qat’iy belgilangan soliq to‘lash nazarda tutilgan faoliyat 
doirasidagi mikrofirmalar va kichik korxonalarga; 

mahsulot taqsimotiga oid bitimlar ishtirokchilariga. 
Soddalashtirilgan tartibda yagona soliq to‘lovi to‘lovchilar uchun soliq solish 
ob’ekti yalpi tushum hisoblanadi, soliq solish maqsadida yalpi tushum tarkibiga 
tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) qo‘shilgan qiymat solig‘ini chegirgan holda (qo‘shilgan 
qiymat solig‘i to‘lashga o‘tgan soliq to‘lovchilar uchun) realizatsiya qilishdan tushgan 
tushum tushuniladi. 
Soliq Kodeksning 355-moddasiga muvofiq chegirmalar chegirib tashlangan holda 
hisoblab chiqarilgan yalpi tushum soliq solinadigan baza hisoblanadi. 
Yagona soliq to‘lovini hisoblashda ayrim hollarda yalpi tushumga tuzatishlar 
kiritishga to‘g‘ri keladi. Soliq to‘lovchida yalpi tushumga tuzatish kiritish quyidagi 
hollarda amalga oshiriladi: 
1) tovarlar to‘liq yoki qisman qaytarilganda;
2) bitim shartlari o‘zgarganda; 
3) baholar o‘zgarganda, sotib oluvchi siylovdan foydalanganda; 
4) bajarilgan ishlar, ko‘rsatilgan xizmatlardan voz kechilganda. 
 
Yagona soliq to‘lovini hisoblashda kalendar yil soliq davri, yil choragi esa hisobot 
davri hisoblanadi
. 
Yagona soliq to‘lovi soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkalardan kelib 
chiqqan holda hisoblab chiqariladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchilar uchun yagona soliq to‘lovi summasi 
byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasiga, lekin yagona 
soliq to‘lovi summasining 50 foizidan ko‘p bo‘lmagan miqdorga kamaytiriladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ini ixtiyoriy ravishda to‘lashga kalendar yil boshidan e’tiboran 
o‘tmagan to‘lovchilar yagona soliq to‘lovi summasini qo‘shilgan qiymat solig‘i hisoblab 
chiqarilgan hisobot davriga to‘g‘ri keladigan summaga kamaytiradilar. 
Joriy yil 1 yanvardan boshlab jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining 
quyi shkalasi bo‘yicha soliq stavkasi 10 foizdan 9 foizga tushirildi. 
Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi 
yangi 159-1-modda (mazkur o‘zgartirishlar 2012 yil 1 fevraldan e’tiboran amalga 
kiritiladi) bilan to‘ldirilib, fuqarolar o‘rtasida binoni, inshootni yoki ularning bir qismini, 
turar joyni ijaraga berish shartnomasining mavjud emasligi yoxud ijaraga berish 
shartnomasining majburiy notarial tasdiqlanishiga rioya qilmaslik holatlari uchun 
fuqarolarga nisbatan eng kam ish haqining besh baravaridan o‘n baravarigacha bo‘lgan 
miqdorda ma’muriy javobgarlik choralari belgilandi. 

---

114 
Mazkur Qonun bilan Soliq kodeksining ayrim moddalariga ham o‘zgartirish va 
qo‘shimchalar kiritildi. Xususan, foyda solig‘i bo‘yicha kiritilgan o‘zgartirish soliqni 
hisoblashda chegirib tashlanadigan mehnatta haq to‘lash xarajatlari tarkibiga mehnat 
natijalari bilan bog‘liq bo‘lmagan bir yo‘la beriladigan mukofotlar, ta’tilga qo‘shimcha 
haqlar, oziq-ovqat, yo‘l chiptalari qiymatini to‘lash yoki qoplash, shuningdek, 
xodimlarga ta’til uchun mehnat to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida belgilangan normalardan 
ortiqcha to‘langan haq va ular bo‘yicha pullik kompensatsiyalarni kiritishni nazarda 
tutadi. Avval ushbu xarajatlar Soliq kodeksining 147-moddasida nazarda tutilgan bo‘lib, 
foyda solig‘ini hisoblashda chegirilmas edi. 
Soliq kodeksining 164, 271 va 300-moddalariga kiritilgan o‘zgartirishlarga binoan 
yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i, mol-mulk solig‘i va ijtimoiy infratuzilmani 
rivojlantirish va obodonlashtirish solig‘i bo‘yicha joriy to‘lovlarni to‘lashning yagona 
muddatlari belgilandi. 
Mazkur Kodeksning 277 va 294-moddalariga kiritilgan o‘zgartirishlarga binoan 
soliq davri uchun jismoniy shaxslar tomonidan to‘lanadigan er solig‘i va mol-mulk 
solig‘ini to‘lash muddatlari o‘zgartirildi, ya’ni hisobot yilining 15 oktyabri qilib 
belgilandi. 
Soliq kodeksining 356-moddasida hisoblab chiqarilgan soliq solinadigan baza yangi 
texnologik asbob-uskunalar olishga yo‘naltirilgan mablag‘lar summasiga, lekin soliq 
solinadigan bazaning ko‘pi bilan 25 foiziga kamaytirilishi belgilangan. Soliq solinadigan 
bazani kamaytirish texnologik asbob-uskunalarni foydalanishga joriy etilgan soliq 
davridan boshlab 5 yil mobaynida amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan. 
Prezidentning 14.03.2007 yildagi «Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va 
texnologik qayta jihozlashni rag‘batlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar 
to‘g‘risida»gi 
PF-3860-son 
Farmoni 
3-bandida 
ham 
«Soliqqa 
tortishning 
soddalashtirilgan tartibi qo‘llaniladigan yuridik shaxslar uchun besh yil davomida yagona 
soliq to‘lovi to‘lashda soliqqa tortiladigan bazani xarid qilingan yangi texnologik jihozlar 
qiymatiga teng, ammo soliqqa tortish bazasining 25 foizidan ko‘p bo‘lmagan miqdorda 
kamaytirgan holda soliq imtiyozlari joriy etilsin» deb ta’kidlangan. 
Ushbu imtiyozlar texnologik uskunalar ishga tushirilgan paytdan boshlab 
navbatdagi hisobot soliq davridan qo‘llaniladi. 
Shuni e’tiborga olish kerakki, yangi texnologik jihoz deganda chiqarilgan sanadan 
boshlab uch yildan oshmagan texnologik jihozlar tushuniladi (AV tomonidan 11.06.2007 
yilda 1688-son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan qaror bilan tasdiqlangan Nizom). 
Quyidagi shartli misollarda sizning holatingizdan kelib chiqib, YaSTning soliq 
solinadigan bazasi va uni kamaytirish summasini ko‘rib chiqishimiz mumkin.