U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

 

---

74 
Shortest Job First (SJF) algoritmi 
Shortest Job First (SJF, dastlab eng qisqa vazifani bajarish) 
algoritmi protsessorni rejalashtirish algoritmi bo‘lib, bunda protsessor 
birinchi navbatda tizimdagi mavjud jarayonlardan eng qisqasiga 
beriladi. Bu holda har bir jarayon bilan uning navbatdagi aktivlik 
davri davomiyligi bog‘lanadi. Bu davomiylik eng qisqa jarayonga 
birinchi xizmat ko‘rsatilishi uchun ishlatiladi. Bu algoritmni 
qo‘llanishining ikkita sxemalari bo‘lishi mumkin:
1. Jarayonlarni uzmasdan – jarayonga protsessor berilayotgan 
vaqtda uning vaqt kvanti tugamasdan jarayon uzilmasligi kerak.
2. Jarayonlarni uzish bilan – agar aktivlik vaqti aktiv jarayonning 
qolgan vaqtidan kichik bo‘lgan yangi jarayon kelsa, aktiv jarayonni 
to‘xtatish. Bu sxema Shortest-Remaining-Time-First (SRTF – dastlab 
eng qisqa vaqt) nomi bilan ma’lum.
Ko‘rish qiyin emaski, SJF algoritmi u berilgan jarayonlar 
to‘plami uchun minimal o‘rtacha kutish vaqtini ta’minlashi 
mazmunida optimal bo‘ladi. Jarayonlarni uzmasdan SJF algoritmining 
qo‘llanishiga misolni ko‘rib chiqamiz. Jarayonlar to‘plami, tizimda 
ularning paydo bo‘lishi vaqtlari va ularning aktivligi vaqtlari 
quyidagicha: 
2.4- jadval 
Jarayon 
Paydo bo‘lish vaqti 
Aktivlik vaqti 
J1 
0.0 
7 
J2 
2.0 
4 
J3 
4.0 
1 
J4 
5.0 
4 
Jarayonlarni uzmasdan SJF algoritmi bo‘yicha jarayonlarni 
rejalashtirish sxemasi 2.20- rasmda keltirilgan. 
2.20- rasm. Jarayonlarni uzmasdan SJF algoritmi bo‘yicha 
jarayonlarni rejalashtirish sxemasi

---

75 
Bu holda o‘rtacha kutish vaqti = (0 + 6 + 3 + 7)/4 = 4. Endi 
o‘sha jarayonlarga uzilishli SJF algoritmini qo‘llaymiz va o‘rtacha 
kutish vaqti qanday o‘zgarishini tahlil qilamiz. Algoritmning 
qo‘llanishi natijasi 2.21- rasmda tasvirlangan. 
2.21- rasm. Jarayonlar uzilishli SJF algoritmi bo‘yicha jarayonlarni
rejalashtirish sxemasi
Bu holda tizimga qisqaroq jarayon tushishi momentida 
jarayonning uzilishi prinsipi bir necha marta qo‘llanadi: 2 momentda 
1- jarayon uziladi va qisqaroq 2- jarayon bajarila boshlanadi, 4 
momentda 2- jarayon uziladi va qisqaroq 3- jarayon bajarila 
boshlanadi. 
Diagrammadan ko‘rinib turibdiki, jarayonlarning uzilishi 
prinsipining qo‘llanishi tufayli protsessordagi jarayonning uzluksiz 
bajarilishi davrlari yonma-yon bo‘lishi va boshqa jarayonlarni 
bajarilishi davrlarini bilan o‘rin almashishi mumkin.
Bu holda o‘rtacha kutish vaqti = (9 + 1 + 0 +2)/4 = 3, ya’ni 
kutilganidek, u jarayonlarni uzilishi prinsipi qo‘llanilmasligiga 
qaraganda kichik bo‘ldi.