U. T. Berdiev

15.2§. Asinxron generatorning elektr tarmog‘i bilan parallel ishlashi
15.2,a-rasmda asinxron generatorning sinxron generator bilan parallel ishlash sxemasi ko‘rsatilgan. Bunda mashinalar va tarmoq orasida, hamda o‘zaro mashinalar orasida aktiv (P) va reaktiv (Q) energiyalarning yo‘nalishi strelkalar bilan ko‘rsatilgan. 15.2,b-rasmda sinxron generator ish rejimiga asinxron generatorning salbiy ta’siri yaqqol tasvirlangan. Kuchlanish vektori U₁ ni sinxron generator (SG) bilan umumiy yuklamaga parallel ishlalayotgan asinxron generator (AG) ning kuchlanishi U_1G deb hisoblash kerak. Bunday izohlashda U_1G vektorini asinxron mashinaning stator chulg‘amiga berilgan tarmoq kuchlanishi vektori U₁ ga nisbatan 180 ga burish kerak, va bu holda AG ning tok vektori I_AG kuchlanish vektori U₁ dan oldin keladi (15.2,b-rasm). AG da U₁ dan oldin keladigan tokning reaktiv tashkil etuvchisi I_r.AG mavjudligidan SG da ham shunday tok bo‘lib, bu vektor esa kuchlanish vektori U₁ dan orqada qolgan bo‘ladi. Shu sababli burchak _SG> _SG bo‘lib, natijada, cos_SG nisbatan kamayadi (bu yerda _SG – AG ulanmagan holdagi SG ning kuchlanish U_SG= U₁ va tok I_SG vektorlari orasidagi siljish burchagi). AG ni qo‘zg‘atish uchun tarmoqdan reaktiv energiyaning olinishi uning kamchiligi hisoblanadi, chunki u energiya manbasi bo‘lib ishlaganda, iste’molchilarga aktiv energiya bilan bir qatorda reaktiv energiya ham berishi (masalan, transformator va asinxron motorlarda magnit maydonni hosil qilish uchun) kerak bo‘ladi. Shu sababli AG lar ayrim hollarda kam quvvatli GES va shamol elektr stanstansiyalarida ishlatiladi.

Ta’kidlash lozimki, so‘nggi ilmiy izlanishlar natijalarining ko‘rsatishicha, elektr energetika tizimida katta quvvatli AG sinxron generatorlar bilan parallel ishlatilganda kam chastotali tebranishlarni so‘ndirishda ahamiyatli ekanligi isbotlangan.