Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

Elektromagnit o‘lchash o‘zgartkichlari 
Elektromagnit o‘lchash o‘zgartkichlarida o‘lchanayotgan noelektrik kattaliklar 
materialning magnit xossalari hisobiga unga proporsional bo‘lgan elektrik kattalik 
(E.Yu.K yoki tok) ka va 
R,
 
L,
 
C,
 
M
parametrlariga aylantiriladi. Qo‘llaniladigan 
elektromagnit o‘lchash o‘zgartkichlaridan induksion, induktiv, transformator va 
magnit qisiluvchi O‘O‘ keng tarqalgan. 
Induksion o‘zgartkichlar 
Elektromagnit induksiya hodisasiga asoslanib, chiziqli yoki burchak tezligi 
ularga proporsional bo‘lgan E.Yu.K yoki tokka aylantiriladi. 
Induksion o‘zgartkichlar qo‘zg‘almas magnit va qo‘zg‘aluvchan g‘altak (7.4- 
a, b
rasmlar) yoki qo‘zg‘aluvchan magnit va qo‘zg‘almas g‘altakli ko‘rinishida 
(7.4- 
c
rasm) yasalishi mumkin. Bu qurilmalar ko‘pincha 
taxogeneratorlar
deb 
ataladi.
Kamchiligi: xarakteristikaning nochiziqliligi, zamonaviy taxogeneratorlarda 
xatoliklari 0,2 - 0,5 foizgacha. 
 
7.4- rasm. Induksion o‘zgartkichlar konstruksiyalari. 

---

85 
Induktiv o‘zgartkichlar 
Induktiv o‘zgartkichlarning ishlashi o‘lchanayotgan noelektrik kattalikni unga 
proporsional 
bo‘lgan 
induktivlikka 
aylantirishga 
asoslangan. 
Bunda 
o‘zgartkichning chiqish induktivligi: 
Induktiv 
O‘O‘
mashinasozlik, transport va agrosanoat ishlab chiqarishida 
chiziqli va burchak siljish, tezlik va tezlanishlarni o‘lchashda keng qo‘llaniladi. 
 
Transformatorli o‘zgartkichlar 
Transformatorli 
o‘zgartkich 
tarkibida 
qo‘zg‘aluvchan 
qism 
bo‘lgan 
transformator bo‘lib, uning o‘zaro induktivligi g‘o‘zg‘aluvchan qismning 
koordinatasiga bog‘liq bo‘ladi, ya’ni 
M = f
(x). Transformatorli o‘zgartkichlar 
xuddi induktiv o‘zgartkichlar singari qo‘zg‘aluvchan magnit o‘zakli, chulg‘amli va 
ekranli turlarga bo‘linadi (7.5 - rasm, a, b va c) 
7.5-rasm. Transformatorli o‘zgartkichlarning sxemalari. 
Afzalliklari:
chiqish quvvatining kattaligi, ishlashda ishonchliligi, turli 
ekspluatasiya sharoitlarida parametrlarining stabilligi. 

---

86