Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

O‘z-o‘zini sinash savollari 

1.

Chiziqli siljish o‘zgartkichlarning xarakteristikalarini tushintiring.
2.

Generatorli o‘zgartirgichlar ishlash prinsipiga ko‘ra qanday guruhlarga

bo‘linadi?
3.

O‘lchash o‘zgartkichlari nimasi bo‘yicha klassifikasiyalanadi?

4.

Induksion o‘zgartkichlar konstruksiyalarini tushuntiring.

5.

Transformatorli o‘zgartkichlarning sxemalaridan qanday maqsadlarda

foydalaniladi?

8-bob. Noelektrik kattaliklarni elektr usulda o‘lchash. O‘lchash 
o‘zgartgichlari va datchiklar. 

8.1.Noelektrik kattaliklarni elektr usulda o‘lchash. 
8.1.1 Noelektrik kattaliklarni o‘lchash o‘zgartgichlarining asosiy 
xarakteristikalarini hisoblash 
Ossillograf bilan ishlash 
Ossillograf – kuchlanish shaklini vaqt bo‘yicha ko‘rsatuvchi asbob. Bundan
tashqari u kuchlanish, tok, chastota, fazalar siljish burchagi kabi bir qator signal
parametrlarini o‘lchash imkonini beradi. Ammo ossillografning asosiy foydal
tomoni bu to‘lqin shaklini kuzatish imkoniyatidir. Ko‘pgina hollarda aynan to‘lqin
shakli zanjirda nima sodir bo‘lishini aniqlash imkonini beradi. 8.1-rasm da

---

---

87
bunday vaziyatning namunasi ko‘rsatilgan.

8.1-rasm. Murakkab signalning ossillogrammasi.
Bunday holda, kuchlanish, ham o‘zgarmas, ham o‘zgaruvchan tashkil
etuvchilarni o‘z ichiga oladi va o‘zgaruvchi tashkil etuvchilarning shakli
sinusoidaldan uzoq. Ushbu signalda voltmetr larkatta xatolikka ega: o‘zgaruvchan
tok voltmetrlari 2,2 voltsli kuchlanish, raqamli voltmetr esa - 1,99 voltni
ko‘rsatgan.
O‘zgarmas
tok
voltmetri
4,8
voltni
ko‘rsatdi.
Kuchlanishning
haqiqiy(effektiv) qiymatini ossillograf ko‘rsatdi - 5.58 volt (raqamli
ossillograflar kuchlanishni o‘lchash va natijalarni kompyuter formatida saqlash
imkonini beradi). Bundan tashqari, oscillogramma signalning ba’zi xususiyatlarini,
ya’ni:
•
signal impulsli tavsifga egaligi;
•
signal manfiy qiymatlarni olmasligi (Ossillografning ochiq kirishga ega
bo‘lgan usuli bilan o‘lchanganda);
•
signal noldan 6,4 voltga va ushbu qiymatdan nolga qadar juda tez
o‘zgarishi(vertikal og‘ish kanalining sezgirligi 2V/bo‘linma);
•
impulslarning davomiyligi pauzalar(tanaffuslar) davomiyligidan uch
barobar ko‘pligini ko‘rish imkonini beradi.

---

---

88
Umuman olganda, yuz marotaba eshitishdan ko‘ra, bir marta ko‘rish yaxshidir.

Ko‘pchilik hollarda davriy signallar o‘rganiladi(tadqiq qilinadi) va biz ular haqida
so‘z yuritamiz.