Udk: 331. 561/. 57 Usmanov bexzod rustam o’G’li ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari va uni bartaraf etish yo’llari
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.1.2-jadval
O’zbekistonda ishchi kuchi resurslarining o’sish dinamikasi va ish bilan bandlik ko’rsatkichlari 19 № Ko’rsatkichlar O’lchov birligi Y i l l a r 2006 yilga nisbatan 2010 yilda % 2006 2007 2008 2009 2010 1. Mehnatga layoqatli yoshdagi aholi mln. kishi 14,8 15,1 15,6 16,8 17,2 116,2 2. Jami aholiga nisbatan % 57,5 58,3 59,1 60 61 106,1 3. Bandlar soni mln. kishi 10,4 10,7 11,0 11,3 11,6 111,5 4. Bandlik darajasi, mehnatga layoqatli yoshdagi aholiga nisbatan % 70,3 70,9 70,5 67,3 67,4 95,9 Bu dasturda asosan respublikamiz qishloq xo’jaligida 2 mln. kishidan ortiqroq ishchi kuchi ortiqcha band ekanligi, ularni iqtisodiyotning boshqa sohalariga ta’sir etmagan holda oqib o’tishini ta’minlash, xususan qishloqlarda xizmat ko’rsatish sohalarini kengaytirish va qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlaydigan kichik korxonalar tashkil etish bilan ortiqcha ishchi kuchiga va ishlashni hohlovchilarga ish o’rinlari yaratish ko’zda tutilgan. Shu bilan birga O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 23 martdagi № 308 sonli ”Shaxsiy yordamchi dexqon va fermer xo’jaliklarida chorva mollarini ko’paytirishni rag’batlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori ham aholining ish bilan band bo’lmagan qismini bandligini ta’minlashga 19 O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qumitasi ma’lumotlari asosida hisoblandi. 32 qaratilgan. Shu o’rinda ta’kidlab o’tish kerakki, qishloq xo’jaligi sohasidagi bandlik darajasining haddan tashqari yuqoriligi bu tarmoqda mehnat unumdorligining va samaradorligining nihoyatda pastligini belgilovchi asosiy omil bo’lib hisoblanadi. Bu ko’rsatkichlarning pastligi esa o’z navbatida ortiqcha ishchi kuchining mavjudligidan dalolat beradi. Rivojlangan mamlakatlar tajribasidan ma’lumki, sanoat va qishloq xo’jaligi sohalari o’rtasidagi nisbat ham iqtisodiy tarkibning qay darajada taraqqiy etganligidan dalolat beradi. O’zbekistonda ham rivojlangan xorijiy mamlakatlardagi kabi moddiy ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish sohalari, shuningdek, sanoat va qishloq xo’jaligi tarmog’i o’rtasidagi nisbatni tarkib toptirish ancha vaqt talab etadi. Buning uchun bir qancha chora tadbirlarni amalga oshirish zarur buladi. Chunki bizning Respublikamizda va uning viloyatlari iqtisodida qishloq xo’jaligi alohida o’rin tutadi va moddiy ishlab chiqarish sohasida band bo’lgan mehnat resurslarining kattagina qismi agrar sektorga to’g’ri keladi. Shuningek aholi bandligi tizimidagi o’zgarishlarga xos bo’lgan boshqa bir an’analar ham vujudga keldi. Ya’ni, yuridik shaxs maqomini olmasdan turib tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchilar hamda dehqon xo’jaliklarida o’zini- o’zi ish bilan band qiluvchilar sonining sezilarli darajada o’sishi ko’zga tashlandi. Bularning amalga oshirilishiga O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 23 martdagi №67 sonli ”2006-2010 yillarda shaxsiy yordamchi dexqon va fermer xo’jaliklari chorva mollari, birinchi navbatda qoramollar sonini ko’paytirishni rag’batlantirish dasturini amalga oshirish chora- tadbirlari to’g’risida”gi qarorining qabul qilinishi sabab bo’ldi. Umuman bandlik tizimidagi bu kabi barcha muhim o’zgarishlar bozor islohotlarini amalga oshirish paytida ishchi kuchi bozorida sodir bo’layotgan jarayonlarning o’ziga xos xususiyatlarini yaqqol aks ettiradi. Aholi ish bilan bandligini iqtisodiyot sektorlari bo’yicha taqsimotini ko’rib chiqadigan bo’lsak, bunda iqtisodiyotning nodavlat sektorida bandlikning yuqori ekanligi biz uchun tabiiy hol. 33 2006-2010 yillar oralig’ida ish bilan band bo’lgan aholini iqtisodiy sektorlarda taqsimoti ortganligini ko’rsatmoqda. Agar biz davlat va nodavlat sektorlarini o’rganadigan bo’lsak, davlat sektorida ish bilan band aholi salmog’i yildan yilga pasayib bormoqda (2006 yilda 22,8%, 2010 yilda 20,9 foizga pasaydi). Iqtisodiyotning nodavlat sektorida bu ko’rsatkich 77,2% dan 79,1%ga ortgan (2.1.3-jadval). Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|