Uliwma psixologiya kk

ha`rqiyli analizatorlar arasindag`i baylanislar quraydi. 
Qabil etiwdin` tu`rleri. Qabil etiw protsessinde barliq analizatorlar birgelikli rol` atqara bermeydi. 
Qabil etiwde qaysi analizator tiykarg`i rol` atqaratug`inina qaray qabil etiwdin` ha`rqiyli tu`rlerin ayirip 
shig`aradi. Ko`riw, esitiw, tiyip seziw qabil etiw siyaqli tu`rleri en` ko`p taralg`an boladi.Qabil etiwdin` 
quramali tu`rleri qabil etiwdin` ha`rqiyli tu`rlerinin` jiyindisinan, birigiwinen ibarat boladi. Ma`selen, 
oqiw tekstin oni dawislap oqig`an waqitta qabil etiw ko`riw ha`m esitiw qabil etiwlerinin` birigip 
ketiwi boladi. 
Adamnin` onin` jeke kelbetinin` o`zgesheliklerinen g`a`rezli bolatug`in qabil etilip atirg`an 
na`rsege belgili bir qatnasi qabil etiwdin` tan`lawshilig`inda ko`rinedi. Qabil etiwdin` 
tan`lawshilig`i- bul basqa ob`ektlerge qarag`anda tek bir ob`ektlerdin` basim ko`pshiligin ayirip 

---

46
shig`ariwi boladi. Ha`r bir qa`niyge zatlardag`i ha`m qubilislardan tiykarinan alg`anda o`zin 
qiziqtiratug`in, o`zi u`yrentug`in na`rseni qabil etiwge umtiladi, ol o`zi qiziqqan zatlardag`i ha`m 
qubilislardag`i mayda-shu`ydelerdi an`g`armaydi. Sonliqtanda ha`rqiyli qa`nigeliklerge iye bolg`an 
adamlarda ka`siplik qabil etiw tuwrali aytadi.
Qabil etken waqitta adamnin` diqqat orayinda turg`an na`rseni qabil etiw ob`ekti, al qalg`an barliq 
na`rseni fon dep ataydi. Adamlar ko`p ko`shede o`z dostin`iz benen so`ylesip turip, siz alaman arasinda 
o`z dostin`izdi attan-aniq ko`resiz, al barliq adamlar topari siz ushin tek fon bolip qaladi. Eger sol jerde 
qanday da bir waqiya bolsa, sizin` diqqatin`iz sog`an awisip ketedi ha`m siz endi so`ylesip turg`an 
adamin`izdi aziraq, al do`gerke a`tiraptag`in`izdi ko`birek qabil etesiz. (1 su`wret). 
Ayirim seziwler spetsifikaliq analizatorlarg`a «baylang`an» esabi, ha`m seziw payda boliwi ushin 
olardin` periferik organlari- retseptorlarina stimuldin` ta`sir etiwi jetkilikli boladi. Qabil etiw protsessi 
na`tiyjesinde qurilatug`in obraz o`z-ara qatnasti, bir waqitta bir neshe analizatorlardin` muwapiqlasqan 
jumisin belgileydi. Kartinani ko`riw protsessinde na`zer ko`birek toqtag`an elementlerdi diqqat penen 
u`yrengenimizde, ko`z ha`reketi derlik adam oylawi protsessin sa`wlelendiretug`ini ma`lim boladi. 
Adam betine na`zer taslag`an waqitta baqlawshi ko`birek ko`z, erin ha`m muring`a diqqat 
awdaratug`inlig`i aniq. Adamnin` ko`zi ha`m erni haqiyqattanda bettin` en` ta`sirli ha`m shaqqan 
elementi esaplanip, olardin` xarakteri ha`m ha`reketi boyinsha biz adam psixologiyasi ha`m onin` 
jag`dayi haqqinda so`z etemiz. Olar baqlawshig`a adamnin` keypiyati, onin` xarakteri, qorshag`an 
adamlarg`a qatnasi h.t.blar haqqinda ko`p na`rselerdi bildiriwi mu`mkin. 
Seziw bizlerdin` o`zimizde, predmetlerdin` qabillanatug`in qa`siyetleri, olardin` obrazlari bolsa 
ken`islikte sheklengen. Bul, seziwden ayirmashilig`i bolg`an, qabillaw ushin xarakterli protsess-