Uluslararasi rekabetçİLİk analiZİnde michael e. Porter’in elmas modeli yaklaşimi: TÜRKİYE’deki bazi endüstriLERdeki uygulanabiLİRLİĞİNİn ve sonuçlarinin araştirilmasi koray GÜrpinar

4. Michael E. Porter Modeli 

Bir işletme faaliyet gösterdiği sektör ortalamasının üzerinde karlar elde 

etmeyi sürdürüyorsa, o isletme için rakiplerinin üzerinde rekabet avantajına 

sahiptir denir. Pek çok is geliştirme stratejisinin hedefi sürdürülebilir rekabet 

avantajı sağlamaktır. Rekabet avantajı, maliyet ve farklılık olmak üzere iki 

temel boyutta açıklanır. Yani, rekabet avantajı, bir isletme, rakiplerinin sun-

duğu faydaları daha düşük maliyette sunabildiğinde (maliyet avantajı) ya da 

rekabet ettiği ürünlerin sahip olmadığı faydalar sunabildiğinde (farklılık 

---

110

 

Koray GÜRPINAR - Mustafa SANDIKÇI 

avantajı) ortaya çıkmaktadır. Böylece, rekabet avantajı bir isletmenin müşte-

rileri için üstün değer ve kendisi için de üstün kâr yaratmasını sağlar. Mali-

yet ve farklılık avantajları, bir isletmenin maliyet yada farklılık açısından bir 

lider olarak sektördeki yerini tanımladığından pozisyon avantajları olarak da 

bilinir. Rekabet avantajı yaklaşımında bir diğer boyut ise kaynak temelli 

bakıştır. Bu yaklaşıma göre bir isletme, rekabet avantajı yaratmak için kay-

naklarından ve yeteneklerinden faydalanmaktadır. Kaynak temelli bakışa 

göre, rekabet avantajı geliştirmek için rakiplerinden üstün kaynaklara ve 

yeteneklere sahip olunmalıdır. Bu üstünlük olmadan, kuruluşların yaptıkları, 

rakipleri tarafından kolayca kopyalanabilir ve elde edilebilecek rekabet 

avantajı yok olur. Kaynaklar, maliyet veya farklılık avantajı sağlamaya uy-

gun ve çok az rakibin ulaşabileceği kuruluşa has özelliklerdir. Porter bir 

kurulusun rekabet avantajı yaratması ve sürdürebilmesinde geniş kapsamlı 

stratejileri tanımlamak için maliyet avantajı, farklılık avantajı ve dar yada 

geniş pazar odağını kullanmıştır. (Porter, 1990), (Bulu vd, 2004: 2) 

Porter’ın ortaya attığı teoride doğal kaynak, sermaye ve işgücü avantaj-

ları tek tek ele alınmayıp, rekabet avantajı yaratan tüm faktörler ele alınmış-

tır. Diğer bir ifadeyle, yeni ürün, teknolojik farklılıklar, ölçek ekonomileri ve 

piyasa yapıları hep birlikte rekabet gücünü yaratan birer unsur olarak ele 

alınmıştır. Bu yeni yaklaşımda, ürünün dizaynı ve teknolojisi de, faktör 

avantajı ve ölçek ekonomileri kadar önemli unsurlar olarak ön plana çıkmak-

tadır. Rekabet stratejisinin özünde, firmanın rekabet ettiği diğer firmalar 

farklı aktivitelerde bulunması yatar. Kısaca, rekabet stratejisi farklı olmak 

demektir (Altay, 2006: 38).