Ümumi histologiya

REFLEKS QÖVSÜ
Sinir sistemi öz fəaliyyətini başlıca olaraq reflekslər vasitəsi il ə həyata keçirir. Refleks fəaliyyətinin meydana çıxmasında periferik və mərkəzi sinir sistemi iştirak edir. Mərkəzi sinir sistemi orqanizmin hər bir orqanı və nahiyəsi il ə periferik sinirlər vasitə si ilə rabitədədir. Orqanizmin onu əhatə edən xarici mühitdən və onun daxili mühitindən qəbul etdiyi müxtə lif q ıcıqlar sinir impulsuna çevirilərək afferent sinirlər vasitəsi ilə mərkəzi sinir sisteminə (onurğa və ya baş beyinə) daşınır və mərkəzi sinir sisteminin cavab reaksiyaları efferent sinirlərlə iş çi orqanlara ötürülür. Sinir sisteminin bu fəaliyyəti reflektor fəaliyət adlanır; refleksin icra olunduğu sinir yoluna isə refleks qövsü deyilir. Bel əliklə , refleks qövsü orqanizmin müxt əlif nahiyələrində reseptorlarla başlayır, afferent sinirlərlə mərkə zi sinir sisteminə çatır və orada efferent sinirlərlə effektorlara gəlir və onların vasitəsi ilə işçi orqanlarda (əzələdə və vəzilərdə) qurtarır.

Histoloji cəhətdən refleks qövsü neyronlar silsiləsindən ibarə tdir. Ən sadə reflekslərin meydana çıxması üçün azı iki neyron (afferent və efferent) t ələb olunur. Lakin reflekslərin əksəriyy ətinin meydana çıxmasında afferent və efferent neyronlar arasında bir də assosiativ və ya ara neyron olur [1, s. 192, şək. 18.20]. Ali onurğalılarda mərkəzi sinir sisteminin yüksək inkişafı ilə əlaqədar olaraq ara neyronların miqdarı artır. Onurğa beyninin sadə üç neyronlu refleks qövsündə aşağıdakı mikroskopik strukturlar iştirak edir; reseptor dendrit, reseptor hüceyrə nin cismi, onun neyriti, neyronarası sinaps, ara neyronun dendriti və cismi və ya bilavasitə cismi, ara neyronun neyriti, neyronarası sinaps, efferent neyronun dendriti və cismi və ya bilavasitə cismi, onun neyriti, effektor.