91
226-mashq.
Berilgan gaplarda o‘tgan zamon ma’nosini
ifoda-
layotgan to‘liqsiz fe’llarni topib, tahlil qiling.
1. Shunaqa, singlim, odam yig‘lab-yig‘lab marza olsa,
kulib-
kulib sug‘orar ekan. (
P. Qodirov) 2. Qushlar hech nima ko‘rma-
ganday basma-bas sayrar edi. (
P. Qodirov) 3. Agar u sal shad-
dod, sal sho‘xroq, sal quvnoqroq bo‘lsa,
Haydar qaytaga xur-
sand bo‘lar edi. (
O. Yoqubov) 4. Ora-chora serkaning qo‘ng‘irog‘i
jiringlab qo‘yar edi. (
Said Ahmad) 5. Boshlangan ishni chala
tashlab qo‘yar emish. (
Omon Muxtor)
1.
Edi, ekan, emish to‘liqsiz fe’llari ishtirokida gaðlar
tuzing
va zamonini belgilang.
2. Bu to‘liqsiz fe’llarning qanday so‘zlarga qo‘shilishini ayting.
227-mashq.
Uyga vazifa. «Kiyinish madaniyati» mavzusida bog‘lanishli
matn tuzing. Unda to‘liqsiz fe’llardan foydalaning. Ular qaysi zamon
ma’nosini ifodalayotganligini ayting.
1-t o ð s h i r i q . Berilgan so‘zlarni tarkibiy qismlarga ajrating.
So‘zlayaðti, yotmoqda, kelayotir, borayotibman.
2-t o ð s h i r i q . -yað, -moqda, -(a)yotir, -(a) yotib qo‘shimñhalari
fe’lning asos qismidan anglashilgan harakatining
qaysi zamonga man-
subligini ifodalashini aniqlang.
BILIB OLING.
Hozirgi zamon shakllari fe’l asosla-
riga -yað(ti), -moqda, -(a)yotir, -(a)yotib qo‘shimñhalarini
qo‘shish bilan hosil qilinadi. Hozirgi zamon shakllari ha-
rakat va holatning gað aytilayotgan vaqtda yuz berishini
ifodalaydi. Shaxs-son qo‘shimñhalari zamon qo‘shim-
ñhalaridan so‘ng qo‘shiladi.
215-mashq.
Berilgan gaðlarda hozirgi zamon ma’nosini ifodalagan
fe’llarni toðib, tarkibiy qismlarga ajrating.
1. Sen ko‘rmayaðsan, oshna,
oy botib, yulduzlar birin-
ketin so‘nib boryaðti. (
O. Yoqubov). 2. O‘qishlar
boshlanib,
Dostları ilə paylaş: 
