Umumiy psixologiya

1.4. Yoshvapedagogikpsixologiyaningtadqiqotmetodlari
Ta’lim-tarbiyajarayonidao‘quvchilargaindividualyondoshishuchunularningindividual-psixologikxususiyatlarini, o‘quvchilarshaxsiningo‘zigaxosliginibilish, o‘rganishzarur. “Agarpedagogikaodamniharjihatdantarbiyalamoqchibo‘lsa, uoldino‘shaodamnihamharjihatdanbilibolishikerak” , - debyozganediK.D. Ushinskiy.

Shuninguchunharbiro‘qituvchio‘quvchilarnio‘rganishusullaribilanqurollanishishart.Demak, Yoshvapedagogikpsixologiyaasoslarinibilishharbirfano‘qituvchisi, harbirpedagoguchunmuhimahamiyatgaega.

Harbirfanningo‘zpredmetinio‘rganishmetodlaribo‘lganikabi, Yoshvapedagogikpsixologiyahampsixologiyafaniningalohidabo‘limlarisifatidao‘ztadqiqotmetodlarigaega. Yoshvapedagogikpsixologiyaningmetodlarifaqatnazariy, ilmiytadqiqotishlariuchunginaemas, balkikundalik, amaliyvazifalarnihalqilishuchunhamzarur.

RuspsixologiB.G. Ananevbo‘yichatadqiqotmetodlari 4 guruhgabo‘linadi:

I. Tashkiliymetodlar:taqqoslash, longityudvakompleksmetodlari

kiradi. Taqqoslash–umumiypsixologiya, ijtimoiypsixologiya, pato- psixologiyavadefektologiyadakengqo‘llaniladi. Yoshvapedagogikpsixologiyadao‘rganilayotganpsixikjarayonlarningdinamikasinianiqlashuchunqo‘llaniladi. Longityud – (uzluksiz) uzoqvaqtdavomidaaynibirxilkishilaro‘rganiladi. Kompleks– psixologiktadqiqotlarboshqafanlarmetodlariishtirokidao‘tkaziladi. (shaxsningjismoniy, fiziologik, psixikvaijtimoytaraqqiyotianiqlanadi).

II. Empirikmetodlar:kuzatishvao‘z-o‘zinikuzatish; eksperimentalpsixodiagnostikametodlari (test, anketa, suhbat, sotsiometriya, intervyu); faoliyatnatijalarinitahlilqilish; biografiyametodlari.

III. Ma’lumotlarniqaytaishlashmetodlari:miqdoriy (statistika) vapsixologikyokisifatiytahlilturlarigabo‘linadi.

IV. SHarhlashmetodlari:Genetikva “donalash” metodlari. Genetikmetoddataraqqiyotdagibosqich, pog‘onalar, inqirozholatlariajratibko‘rsatiladi (vertikalaloqa). Donalashmetodidaesashaxsningbarchaxarakteristikalario‘rtasidagi “gorizontal” aloqalaraniqlanadi.

Yoshvapedagogikpsixologiyadatadqiqoto‘tqazishningquyidagi 4- bosqichiajratibko‘rsatiladi:

1.Tayyorgarlikbosqichi.

2.Tadqiqot (eksperiment) bosqichi.

3.Ma’lumotlarniqaytaishlashbosqichi.

4.Ma’lumotlarnitushuntiribberishbosqichi.

Birinchibosqich – tayyorgarlikbosqichi. Bundaharxilvositalaryordamidamaterialo‘rganiladi, dastlabkima’lumotlarto‘planadi (o‘quvmashg‘ulotlarivamehnatfaoliyatichog‘ida, turmushda, ataylabuyushtirilgansuhbatlarjarayonidakuzatuvdanfoydalaniladi, ba’zanmaxsustanlangansavollaryozilgananketalarqo‘llaniladi, biografikma’lumotlaraniqlanadi, anamnezto‘planadi, ya’nitadqiqqilinayotganfaktninghosilbo‘lishigaqadarmavjudshart- sharoitlarta’riflanadivahokazolar).

Ikkinchibosqich – xususaneksperimentalbosqichbo‘lib, tadqiqotningqonkretmetodikasiamalqiladivao‘znavbatidabubosqichbirin- ketinqo‘llaniladiganqatorbo‘g‘inlarga – eksperimentseriyalarigabo‘linadi.

Tadqiqotninguchinchibosqichi – tadqiqotma’lumotlarinisifatjihatidanqaytaishlashdir. Upsixologiyaningmatematikapparatini – dastlabilgarisurilganfarazningtasdig‘itarzidaolinganxulosalarninghaqqoniyligihaqidahukmchiqarishimkoniniberadiganturlixildagistatistikusullarvaehtimolliknazariyasiningasosiyqoidalariniqo‘llanishnitaqozoetadi.

Tadqiqotningto‘rtinchi – bosqichiolinganma’lumotlarniizohlabberish, ularnipsixologiknazariyaasosidatalqinqilish, farazningto‘g‘riyokinoto‘g‘riliginiuzil- kesilaniqlashdaniboratdir.