Umumiy psixologiya

Cotsiometriyametodi. Cotsiometriyametodibirinchibo‘libamerikalikpsixologDj. Morenotomonidantaklifetilgan. Bumetodningmohiyatishundaniboratki, insonuyokibuko‘rsatkichbo‘yichaguruha’zolarinitanlaydi. Qilingantanlashlarasosidakishiningguruhdagishaxslararomunosabatlartizimidatutgano‘rnihaqidaxulosaqilinadi.

Demak, sotsiometriyametodiyordamidaguruha’zolario‘rtasidagisimpatiyayokiantipatiyanianiqlashmumkin. Cotsiometriyametodinioperativtarzdao‘tkazish, uningnatijalariniesamatematikqaytaishlashvagrafikravishdaifodalashmumkin.

Sotsiometriyanitadqiqotmetodisifatidatanolishbilanbirqatordauningba’zikamchiliklarinihamko‘rsatibo‘tishzarur. Asosiykamchilikshundaniboratki, sotsiometriyametodimavjudmunosabatlarstrukturasiningsabablarinianiqlashimkoninibermaydi. Shuninguchunhamsotsiometriyadanolinganma’lumotlarkuzatish, suhbat, psixologik- pedagogikeksperimentnatijalaribilanto‘ldirilishilozim.

Cotsiometriyametodidanguruh, jamoaa’zolario‘zarobir-birlariniyaxshibilganholatlardaginafoydalanishmumkin. Bumetodyordamidashaxsningxizmatyuzasidanbo‘ladiganvashaxsiymunosabatlardagihaqiqiyo‘rninianiqlash, birlamchiguruhlarmavjudyokimavjudemasliginitopish, birlamchiguruhlarningpaydobo‘lishivatarqabketishisabablarinianiqlashmumkin.

Cotsiometriyametodiningmohiyatishundaniboratki, tekshiriluvchigabirgaqilinadiganishlariyokiguruha’zolariningishlarinibirgalikdabajarishgaxohishlarito‘g‘risidasavollarberiladi. Beriladigansavollartanlashko‘rsatkichlarideyiladi. Kuchlivakuchsizko‘rsatkichlarfarqlanadi. Kuchlilarchuqurvabarqarormunosabatlarni, kuchsizlariyuzakivabeqarormunosabatlarnianiqlashimkoniniyaratadi. Masalan, “xizmatdoshlaringizdanqaysibiribilanbittabrigadadaishlashnixohlardingiz?” degansavolbo‘yichaaniqlanganko‘rsatkichkuchliko‘rsatkichhisoblanadi, chunkiuuzoqvaqtdavometadigan, muhimmunosabatlargategishli. “Kimnibirgaekskursiyagaborishgataklifqilardingiz?” – kuchsizko‘rsatkich, chunkiuchuqurbo‘lmaganvavaqtinchalikmunosabatlarnibelgilaydi. Kuchlivakuchsizko‘rsatkichlarmazmunijihatidanturlichabo‘lishimumkin, lekinulardagiumumiynarsa – natijalar, ya’nisheriktanlash.

Tanlashlarsonicheksizbo‘lishimumkin, biroqamaliyotningko‘rsatishicha, kishiningguruhdagiholativao‘zaromunosabatlarinianiqlashuchun 3 takishitanlashetarli. Bundasinaluvchidan, birinchinavbatdakimnitanlashi, agar 1 shaxsbilanimkonbo‘lmasa 2 – navbatdakimnitanlashihamdaikkinchisinitanlashimkonibo‘lmasa, 3 – navbatdakimnitanlashihaqidaso‘raladi.

SHeriknitanlasho‘zarovabirtomonlamabo‘lishimumkin. 1 – holdaA – Bni, B – Anitanlaydi. Buo‘zarobir-birinitanlashhisoblanadi. Tanlashbirtomonlamabo‘lgandaA – Bni, BesaVniyokiGnitanlaydi.