Umumiy psixologiya

Faoliyatmahsulinitahlilqilishmetodi. O‘quvchilaryozganinshogaqarab, o‘qituvchiuningadabiyqobiliyatini, so‘zboyligi, rivojlanishdarajasi, obrazlitafakkurihaqidaxulosachiqarishimumkin. XuddiShuningdek, matematikadanyozmaish, chizmachilikdantopshiriqnatijalarigaqarabo‘quvchiningindividualpsixikxususiyatlari, qobiliyatlari, mehnatmalakalarihaqidama’lumotto‘plashmumkin.

Diagnostikmetodlar: Bumetodlarshaxsninguyokibuxususiyatlarinishunchakita’riflashemas, balkibuxususiyatlarnio‘rganishasosidasifatvamiqdorjihatdanxarakteristikaberishimkoniyatigaega.

Diagnostikametodlarigaturlixiltestlarkiradi.

Testmetodiyordamidakishiningaqliyqobiliyatlaridarajasianiqlanadi, insonholativaularningxususiyatlaribelgilanadi, shaxsningstrukturaviysifatlari – o‘z-o‘zinibaholash, emotsionalbarqarorlik, muammogaengilkirishaolishio‘rganiladi.

Testinglizcha (test) so‘zbo‘lib, sinabko‘rish, tekshirishma’nosinibildiradi. Testtekshiruvchigataqdimetiladigantopshiriqlartizimibo‘lib, uningnatijasidastandartlashtirilgano‘lchovo‘tkaziladi. Testasosanindividlaro‘rtasidagifarqlarniyokiturlisharoitlardaularko‘rsatadiganreaksiyalaro‘rtasidagifarqlarnio‘rganishuchunmo‘ljallangan.

Yoshvapedagogikpsixologiyadatestguruhlarningijtimoiypsixologikxususiyatlarini, guruhiyholatlarningnamoyonbo‘lishdarajasinio‘rganishuchunhamqo‘llaniladi. Testguruhlarniijtimoiy-psixologikxarakteristikalariasosidadifferensiatsiyaqilishmaqsadlarigaxizmatqiladi.

Testningstandartlashtirilishivazifalarbajarilishinibaholashvaunio‘tkazishningbirxildagijarayonlarnihosilqilishdaniborat. Buesatesto‘tkazilishimo‘ljallanayotgan, o‘rganilishitalabqilinadigankattasonlireprezentativsinaluvchilarda (2-3 ming) testnio‘tkazishorqaliamalgaoshiriladi.

Teststandartlashtirilishi 2 bosqichdao‘tkaziladi. 1 – bosqichdatestniqo‘llashyo‘riqnomasishakllanadi: topshiriqlartanlanadi, unio‘tkazishuchunko‘rsatmalarishlabchiqiladi, sinaluvchigaberiladiganyo‘riqnomatuziladivatestnio‘tkazishningboshqamasalalariko‘ribchiqiladi. 2 – bosqichdanormalaraniqlanadi, ya’nitestnatijalarinibaholashuchunboshqaindividlaryokiguruhlarnatijalaribilansolishtirishuchunnormalartizimibelgilanadi.

Testningishonchliligi – shutestqaytao‘tkazilganda (aynanshutekshiruvchilarda) olinganma’lumotlarningbir-biribilanmoskelishi. Ishonchliliknibaholashningasosiyko‘rsatkichikorrelyasiyakoeffitsenti.

Testningvalidligi – testqandaymaqsaddayaratilganbo‘lsa, o‘shamaqsaduchunqo‘llaniladi.

Qo‘llanilishsohasigaqarab:

1. 
   Intellekttestlari.
   
2. 
   Maxsusqobiliyatlarnianiqlashvayutuqqaerishishtestlari.
   
3. 
   SHaxsxususiyatlarinianiqlashtestlari.
   
4. 
   Qiziqishlar, ustanovka, qadriyatlarnianiqlashtestlari.
   
5. 
   SHaxslararomunosabatlardiagnostikasiuchunmo‘ljallangantestlarfarqlandi.
   

Masalan, shaxslararomunosabatlarnivashaxssifatlarinidiagnostikaqilishuchunko‘pinchaamerikalikpsixologT. Liritomonidanyaratilganmetodikaqo‘llaniladi. Bumetodikso‘rovnomabo‘lib, 128 tapunktdaniborat. Sinaluvchio‘zivaatrofidagilardamuayyanhislatlarningmavjudligini, Shuningdek, o‘zidavasheriklaridabo‘lishinixohlaydigansifatlarniko‘rsatadi. Natijalarqaytaishlangach, tadqiqotchisinaluvchiningshaxsi, yo‘nalishinianiqlabvashuasosdashaxslararoo‘zarota’sirniprognozqilishimumkin.

SHundayqilib, testlar – bumaxsusmetodlarbo‘lib, uyokibuijtimoiypsixologikhodisaqisqamuddatichidatekshiriladi. Testlarasrimizningboshlaridakashfqilinganbo‘lib, ular 20 – 30 yillardahayotga, amaliyotgashiddatbilankiribkeldi. Natijadamaxsussoha – psixometrikayuzagakeldi. Testlarniqo‘llashningqulayligishundaki, birtestyordamidama’lumshaxsninguyokibuxususiyatlarinibirnechamarta, takroransinabko‘rishmumkin.