Umurtqasizlar zoologiyasidan


-mashg‘uIot. Ko‘poyoqIilar katta sinfi vakili oddiy qalqondorning



Yüklə 310,41 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə126/151
tarix26.12.2023
ölçüsü310,41 Kb.
#197588
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   151
Umurtqasizlar zoologiyasidan labaratoriya mashg\'ulotlari Dadayev

26-mashg‘uIot. Ko‘poyoqIilar katta sinfi vakili oddiy qalqondorning
tuzilish xususiyatlari va ko‘payishi
Oddiy qalqondorning sistematik o‘rni
Tip. Bo‘g‘imoyoqlilar-Arthropoda
Kenja tip. Traxeyalilar-Tracheata
Sinf. K o‘poyoqlilar-Myriapoda
Kenja sinf. Laboyoqlilar-Chilopoda
Turkum. Qattiq qalqonlilar-Lithobiomorpha
Vakil. Oddiy qalqondor-Lithobius forficatus
Kerakli materiallar va jihozlar:
Oddiy qalqondorning tashqi 
tuzilishi va bosh qismidagi organlaming joylashishini aks ettiruvchi 
jadvallar, Petri idishlari, suv to'ldirilgan stakanlar, fiksatsiya qilingan 
(70°C li spirtda) oddiy qalqoridorlar, qo'l lupalari, qisqichlar, 
mikroskoplar, 
buyum oynalari, vannachalar, preparoval 
ninalar, 
tomizgichlar.
Mavzu maqsadi:
Ko'poyoqlilar sinfi vakili-Oddiy qalqondorning 
tuzilishi, ko'payishi va rivojlanishni o'rganish.
Identiv о ‘quv maqsadlari:
1. Oddiy qalqondorning tashqi tuzilishini bayon qila oladi.
177


2. Oddiy qalqondorning tuzilishi jihatidan boshqa ko‘poyoqlilar 
sinflari vakillaridan farqini ayta oladi.
3. 
Ko'poyoqlilarning 
ko'payishi, 
rivojlanishi 
va 
tarqalishi 
to‘g ‘risidagi m a’iumotlarni izohlay biladi.
Darsning qisqacha mazmunL
Oddiy qalqondor (kostyanka)ning 
tanasi 2-2,5 sm uzunlikda bo'Iib, bosh va gavda bo'lim lariga ajraladi. 
Bosh qismini tashkil qilgan segmentlar o'zaro birlashib ketgan. Uning 
oldingi qismida juda ko'p bo'g'im lardan tashkil topgan ipsimon bir juft 
mo'ylovi yoki antennalari joylashgan. Antennalar oddiy qalqondorning 
sezgi organlari hisoblanadi. Ular kelib chiqishi, bajaradigan vazifalari va 
joylashgan o'rniga ko'ra qisqichbaqa-simonlaming antennulalariga 
o'xshashdir.
Bosh qismida mo'ylovlaridan tashqari jag'lari: yuqorigi ja g '- 
mandibula va ikki ju ft pastki jag'lari-m aksillalari bor. Mandibula 
ovqatni maydalaydi, chunki uning oxirgi bo'g'im ida xitindan iborat 
«tishcha»lari mavjud. Mandibulaning pastki tomonida og'iz bo'shlig'iga 
kirib turadigan harakatchan o'simta-gipofarinks joylashgan. Pastki 
jag'larining birinchi jufti uchta bo'g'im dan tashkil topgan. Uning usti 
tukchalar 
bilan 
qoplangan. 
Lekin 
chaynash kurakchalari bo'lmaydi. U faqat 
ovqatni o g 'iz oldida ushlab turish uchun 
xizmat qiladi. Ikkinchi juft maksillalarida 
ham chaynash kurakchalari bo'lmaydi.
Ularning keyingi bo'g'im i tukchalar 
bilan qoplangan. Shu bo'g'im ning uchida 

tim oqcha 
joylashgan. 
Bular 
ovqatni 
paypaslab izlash va uni tutib og'izga olib 
kelish vazifasini bajaradi. Shunday qilib 
kostyankaning boshi takomillashgan va 
mustahkam qalin po'st bilan qoplangan 
«bosh quti»sini hosil qiladi. U nerv 
tugunlaridan iborat bosh miyani himoya 
qiladi va jag 'larn i o'zaro birlashtirib 
turadi (64-rasm).

Yüklə 310,41 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   151




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin