Umurtqasizlar zoologiyasidan

Kerakli materiallar va jihozlar:
Yomg‘ir chuvalchangining 
anatomik 
tuzilishini 
aks 
ettiruvchi 
jadvallar, 
tirik 
yomg‘ir 
chuvalchanglari, qo‘l lupalari, o ‘tkir uchli qaychilar, jarrohlik pichoqlari, 
kichik qisqichlar, to‘g ‘nog‘ichlar, vannachalar, 10° li spirt, suvga 
to'ldirilgan idishchalar.
Mavzuning maqsadL
Yom g'ir chuvalchangining anatomik tuzilishi 
va ko‘payishini o ‘rganish
Identiv o ‘quv maqsadlari:
2.1.
Yomg‘ir 
chuvalchangining 
ayirish 
sistemasi 
haqida 
tushunchaga ega.
2.2. Yomg‘ir chuvalchangining hazm qilish sistemasini tushuntira 
oladi.
2.3. Yomg‘ir chuvalchangining qon aylanish sistemasi qanday 
yazifani bajarishini izohlaydi.
2.4. Yomg‘ir chuvalchangining nerv sistemasi tuzilishining o‘ziga 
xos xususiyatlarini tushuntirib beradi.
s 
2.5. Yomg‘ir chuvalchangining ko‘payishi va rivojlanishini 
tushuntira oladi.
' 
Ishning mazmunL
Yomg‘ir chuvalchangining ovqat hazm qilish 
listem asi tanasining oldingi qismida joylashgan og‘izdan boshlanadi. 
O g‘ iz bo‘shlig‘i ancha kengaygan halqum bilan tutashgan. Halqumga 
Uning ustini qoplab turgan so‘!ak bezlari ochiladi. So‘lak ovqat 
fcarralarini ho‘llash va oqsil moddalarini parchalashga yordam beradi. 
Halqumning keyingi uchi ingichkalashib qizilo‘ngachni hosil qiladi. 
Unga esa ikkala yon tomonida joylashgan uch ju ft ohak (Morrenov) 
bezlari ochiladi. Ohak (Morrenov) bezlaridagi ohak ovqat tarkibidagi 
organik kislotalarni neytrallab turadi. Qizilo‘ngach jig ‘ildon bilan
129

---

ulanadi, u esa o ‘z navbatida oshqozon bilan tutashadi. Oshqozon 
devorining ichki tomoni ham kutikula bilan qoplangan. Unda ovqat 
moddalari qum zarralari ishtirokida maydalanadi.
Umuman og‘iz bo‘shlig‘i, halqum, qizilo‘ngach, jig ‘ildon va 
muskulli oshqozon birgalikda ichakning oldingi qismini tashkil qiladi. 
Muskulli oshqozondan keyin boshlanadigan ichak tananing keyingi 
uchidagi anal teshigiga borib tamom bo‘ladi (47-rasm).
7.