Universiteti abdullayeva shaxzoda abdullayevna askarov abror davlatmirzayevich

 
– ma'lum
 
bir tarixiy shart-
sharoitlardagi individ qobiliyati va iqtidori, uning bioijtimoiy mohiyatlarini tashkil 
qiladigan hamma kuchlarni to‘liq rivojlantirishdan iboratdir. Shaxsda muayyan 
belgilar, sifatlar, fazilatlar (ba'zan ayrim illatlar, nuqsonlar) shakllangach, 
rivojlanish jarayoni boshlanadi
4
. “
Rivojlanish –
tushunchasi bir xususiyatdan 
ikkinchisiga, mukammalroq darajaga o‘tish jarayonini anglatadi”
5 
Bu jarayonda eski sifatlovchi belgilar yangilari bilan almashinadi, oddiydan 
murakkabga, quyidan yuqori pog‘onaga yetishish tushuniladi. Insonda rivojlanish
jismoniy
(tana a'zolari - suyak, muskul tizimining, tanosil a'zolari, bo'yining 
o‘sishi, vaznining oshishi va h.k.), 
ruhiy 
(psixikaning rivojlanishi, nerv funkional 
5
Abdullaeva Sh. A. Pedagogik diagnostiki.-Toshkent: Fan va axborot texnologiyalari, 2008- 118-bet. 

---

17 
faoliyatining kamol topishi, aql-zakovatining shakllanishi) hamda 
ma'naviy 
(inson 
ichki dunyosining boyishi, hissiy-irodaviy, bilish jarayonida mo'him o'zgarishlar 
yuz berishi) sohalarida sodir bo‘ladi. Rivojlanayotgan shaxsning ijtimoiy 
rivojlanishi uning xulqida, tevarak-atrofga bo'lgan munosabatida, ayniqsa jamoa 
ishlarida qatnashishida namoyon bo'ladi. Inson ruhan va ma'nan rivojlanishida 
bilim, dunyoqarash, tafakkur kuchi, iroda safarbarligi muhim o‘rin egallaydi.
Tarbiya
– 
uzoq muddatli, ko‘p xususiyatli, tarbiyalovchi va tarbiyalanuvchi 
o‘rtasidagi qo‘shaloq jarayon bo‘lib, tarbiyalanuvchida 
aniq maqsad hamda 
ijtimoiy-tarixiy tajriba asosida 
muayyan sifatlar, ko‘nikmalar shakllantiriladi va 
rivojlantiriladi
6
. Tarbiyachi o'zi hohlagan sifatlarni tarbiyalanuvchilar ongiga 
singdirish uchun ularning ruhiyatiga ma'lum maqsadga ko'ra tizimli ta'sir 
ko'rsatadi.