Universiteti umarov b. M., Norbekova b. Sh. Bolalar psixologiyasi
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
175 XII-BOB. MAKTABGACHA TARBIYA DAVRIDA BILISH JARAYONLARI Bobning qisqacha mazmuni: 1. Sensor tarbiya mazmuni 2. Sezgirlikni rivojlantirishda tarbiyachining roli 3. Bolalarda sezgi turlarining shakllanishi 4. Bolalarda idrokning rivojlanishi 5. Bolalar idrokini shakllantirish omillari 6. Diqqat va uning bolalarda rivojlanishi 7. Bolaning bog‘cha yoshidagi davrida ixtiyoriy va ixtiyorsiz diqqati 8. Bola xotirasi xususiyatlariBog’cha yoshidagi bolalarda xotiraning rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari 12.1. BOLALARDA SEZGI VA IDROK JARAYONLARINING TARAQQIY ETISHI 12.1.1. Sensor tarbiya mazmuni Sensor taraqqiyot bosqichlari va ularning bola faoliyati bilan aloqasi. Bolaning bo g‘cha yoshidagi davri sezgi a’zolari va idrokining intensiv rivojlanish davri hisoblanadi. Bolalar sezgi va idroklarining yordami bilan tevarak-atrofdagi narsalarning shaklan katta-kichikligini va ranglarini bilib oladilar. Ularning sezgi a’zolari (ko‘rish, eshitish, hid, ta’m -teri, taktil) va idroklari dunyoni bilish qurolidir. Shuning uchun bolalarning psixik taraqqiyotlari asosan ana shu yuqoridagi sezgi a’zolari va idroklarining taraqqiyo tiga bog‘liq. Ana shuning uchun ham hozirgi kunda bog‘chada bolalarga beriladigan sensor tarbiyaning roli nihoyat darajada ortib bormoqda. Bu еrda shunday bir savol tug‘iladi. Sensor tarbiya deganda nimani tushunamiz? Sensor tarbiya aqliy tarbiyaning bir bo‘lagi bo‘lib, biz bunda sezgi a’zolari va idrokni maqsadga muvofiq ravishda rivojlantirish va mukammallashtirishni tushunamiz. Bolalar tarbiyachining rahbarligi ostida turli mashg‘ulotlarda narsalarning har xil xususiyatlarini, qattiq-yumshoqligini, rangini, shaklini qayta-qayta idrok qilar ekanlar, ularning ongida narsalarning turli xususiyatlariga doir etalonlar (andaza, obrazlar) yuzaga keladi. Keyinchalik bolalar narsalarning xususiyatlarini, belgilarini idrok qilganlarida o‘z tasavvur laridagi etalonlarga taqqoslab, solishtirib ko‘radilar. Shuning uchun bog‘chada bolalarga sensor tarbiya berish orqali ularda etalon 176 tasavvurlarni hosil qilish katta ahamiyatga egadir. Sezgi a’zolari hissiy yo‘l bilan egallanadi. Ana shuning uchun sezgi a’zolarini yoshlik davridan boshlab o‘tkirlashtirish, ya’ni sensor tarbiya nihoyatda zarurdir. Odamlargagina xos bo‘lgan musiqa tovushlariga nisbatan sezgirlik, tovushlarning nozik tomonlarini anglay bilish sezgirligi, biron narsaning tekkanini seza bilish kabi nihoyatda muhim xususiyatlar bog‘chada amalga oshiriladigan sensor tarbiya orqali rivojlantiriladi. Bog‘cha yoshidagi bolalar narsalarni o‘z qo‘llari bilan bevosita ushlamasalar ham, ko‘rish va eshitish bilan qanoatlanadigan bo‘ladilar. Bolaning ko‘rish sezgisi bog‘cha yoshigacha bo‘lgan davrda juda tez takomillashadi. Shuning uchun bolaning ko‘zi katta yoshdagi odamlar ko‘ziga nisbatan uzoqni ko‘ra oladi. Agarda bolaning ko‘zi biron kasallikka uchramay, normal va sog‘lom taraqqiy etsa, ko‘rish o‘tkir ligi katta yoshdagi odamlarnikiga nisbatan ikkiuch barobar ortiq bo‘ladi. Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|