Urganch davlat universiteti “Geodeziya, kartografiya, geografiya” kafedrasi

Uchinchi guruhga olinadigan kartografik proyeksiyani tavsiflovchi omillar kiradi. Bu xatoliklar turi, eng kam xatolikni ta'minlash shartlari, uzunlik, burchak va maydonlarning yo‘I qo'yiladigan maksimal xatoliklari, ularning taqsimlanish xarakteri, geodezik chiziqni, loksodromiyani tasvirlash egriligi, o'rinning boshqa chiziqlarini tasvirlash sharoitlari, proyeksiya stereografikligi (hududlar shaklini berish darajasi), kartografik to‘r chiziqlarini tasvirlash egriligi, meridianlar va parallellar tasvirlari, ularning bir xil uzoqdaligi, ular orasidagi to‘g'ri burchakdan og'ishning berilgan kattaliklarini ta'minlash, qutblarni tasvirlash xususiyati, o‘rta meridian va ekvatorga nisbatan kartografik to'rning simmetrikligi sharoitlari, ularni tasvirlash shairtlari (ekvator tasvirining o'rta meridian va qutblarga nisbatan agar ular chiziqlar bilan tasvirlangan bo'lsa hajmlari), tasvirni ko‘z bilan qaibul qilish sharoitlari, sferiklik effektlari, kartografk tasvir uchastkalari qoplanishlari (takrorlanishlar) mavjudligi va h.k.lardir

Xarita bosh masshtabini loyihalash

Xaritada masshtabni 3 xil shaklda berish mumkin. Topografik xaritalar va atlaslarda ko’pincha masshtabning uchala shakli ham beriladi. Bundan tashqari, grafik masshtabni ingliz birliklarida ham, metr birliklarida ham ko‘rsatish mumkin. Biroq, mavzuli xaritalar va hisobotlar, davriy nashr va gazetalarda faqat grafik masshtabni ishlatish keng tarqalgan. Chunki, kartograf har doim ham xarita qanday oMchamda (to'liq varaqda, bilta ustunda yoki varaqning 1/2 qismida va hattoki varaqning o‘zi qanday o4lchamda boiishini) berilishini aniq bilmasligi mumkin. Agar xarita uning dastlabki oichamidan kattayoki kichik nashr etilsa. sonli va izohli masshtab aniq boimaydi. Ammo, grafik masshtab xaritanining qolgan qismini ham birxil proporsiyada kattalashtirishi yoki kichraytirishi mumkin. Monitorda koiiladigan xaritalar uchun yagona mos keluvchi masshtab grafik masshtab hisoblanadi. Monitorlar o'lchami bo'yicha turli xil; shu sababdan. xarita ekran o*lchamiga bog‘Iiq holda yirik yoki mayda bo'Iishi mumkin.