Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

Umumiy raqobatchi matritsa.
Amerikalik tadqiqotchi M .Porteming 
umumiy raqobatchi matritsasi shundan kelib chiqadiki, korxonaning 
bozordagi raqobat ustunligi uchta asosiy yo‘l bilan ta ’minlanadi 
(5.1.4-chizma).
91

---

Xarajatlar pasayishi 
M ahsulot differentsiallashuvi
«narx yetakchiligi» 
«mahsulot yetakchiligi»
«bo‘shliqdagi yetakchilik»
Raqobat sohasl
Tor
5.1.4-chizma, Umumiy raqobatchi matritsa
Narx yetakchiligi
mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish 
mumkinligiga asoslanadi. Bu yerda asosiy bo‘lib xarajatlami boshqarish 
va nazorat qilish, mukammal texnologiyalarni kiritish, investitsiyalar 
barqaroriigi, standartlashtirilgan tovarlarni ishlab chiqarish hisoblanadi. 
Narx - bozor mexanizmining muhim tarkibiy unsurlaridan biri. Shu- 
ningdek, u ishlab chiqaruvchilami rag‘batlantirib, sog‘lom raqobat mu- 
hitining yaratilishiga katta ta ’sir k o ‘rsatadi.
M ahsulot yetakchiligi
tovarlar differensiatsiyasi mumkinligi bilan 
ta ’minlanadi. Asosiy o ‘rinni tovam i mukammallashtirish, markali m ah­
sulotni rivojlantirish, servis, dizayn, imijni tashkil etish va boshqalar 
bilan bog‘liq jarayonlar egallaydi. Iste’m olchilar uchun tovar qadrining 
oshishi iste’molchining kerakli tovar uchun yuqoriroq narx berish 
tayyorligiga olib keladi. Shunday qilib, bu yerda hukmron rolini m ar­
keting o‘ynaydi.
B o ‘shliqda yetakchilik
narx yoki mahsulot ustunligini bozoming 
torroq segmentlarida ishlatishni bildiradi. Shu bilan birga korxona 
tomonidan tanlangan segment kuchliroq raqobatchilar e ’tiborini o ‘ziga 
tortmasligi kerak. M a’lum darajada bu amaliyot asosan korxona to­
monidan iste’molchilaming tor guruhini ajratish uchun q o ‘llanilishi 
mumkin.
Korxonaning raqobat ustunligi matritsasi quyidagi matritsada kel- 
tirilgan strategiyalar bilan ifodalangan b o ‘lishi mumkin (5.1.5-chizma).