Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti turizm va mehmonxona xo

Mullo Bozor Oxund (Mulla qirgiz) maqbarasi.  XX asr boshi. Mullo Bozor Oxund (Mulla qirgiz) XVII asrning birinchi yarmida dunyoga kelgan. Ilmga tashnalik uni Turkistonning ilmu fan markazi bo`lmish Buxoroga olib kelgan. Uzoq yillar madrasada o`qish bilan birga donishmand olim Mirzo Bahodir Buxoriydan ta’lim olib, u zotdan irshod xatini - pirning yorlig`ini olgach, Buxorodan chiqib, O`rta va YAqin SHarq mamlakatlariga sayohat qilgan. Qashqarning Xo`tan, yorkent va boshqa shaharlarida bo`lgan. Mullo Bozor Oxund fiqh, hadis, faroiz, jo`g`rofiya, ilmi hisob, tarix, adabiyot, tasavvuf va boshqa ilmlarni yaxshi egallagan yirik olim edi.


18 - mavzu. Jizzax-Sirdaryo turistik mintaqasi.
Reja:

1. 
   Jizzax-Sirdaryo turistik mintaqasining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o‘rni.
   
2. 
   Mintaqada turizmning rivojlanish tendensiyalari. Mintaqaning turistik resurslari salohiyati.
   
3. 
   Mintaqada turizm turlarini rivojlantirish imkoniyatlari.
   

1. Jizzax-Sirdaryo turistik mintaqasining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o‘rni.
Jizzax viloyati O`zbekiston Respublikasi tarkibida dastlab 29-dekabr 1973-yilda tashkil etilgan va u 6-sentabr 1988-yilda qo`shni viloyatlar tarkibiga kiritilgan. Hozirgi holatda esa Jizzax viloyati 16-fevral 1990-yilda qayta tiklangan. Viloyat o`zining maydoniga ko`ra, mamlakatimizda o`rta mavqeni egallaydi. (respublikada 13 ta ma`muriy mitaqalarning har birida o`rtacha 34.5 ming kv.km yer to`g`ri keladi).Uning hududi 21.2 ming kv.km. bo`lib, bu borada Surxondaryo viloyati bilan deyarli tengdosh hisoblanadi. O`zbekistonda nisbatan viloyat maydoni 4.7 foizga barobar holda bu yerda, 2000-yil dastlabki ma`lumotlarga qaraganda 1123 ming yoki mamlakatimizning 4.0 foiz aholisi yashaydi. Bu ikki nisbiy raqamlarning qiyosiy tahlili Jizzax viloyatida aholi joylashuvi respublika o`rtacha ko`rsatkichidan biroz pastligidan guvohlik beradi. Darhaqiqat, viloyat aholisining zichligi 1 km. kv. ga 53 kishi,mamlakatimizda esa 62 kishi. Mamuriy jihatdan Jizzax viloyati 12 ta qishloq tumanidan iborat. Ularning eng kattasi Forish tumani hisoblanadi (9.8 ming km.kv yoki viloyat hududining 46.2%), eng kichik maydon esa Zafarobod tumanida qayd etiladi (0.33 ming kv.km). Jizzax viloyati mamlakat hududiy mehnat taqsimotida paxta, poliz, g`alla va bog`dorchilik mahsulotlarini yetishtirish, chorvachilikning jun va go`sht yo`nalishlari bilan ajralib turadi. Sanoatida tog`-kon, yengil va oziq-ovqat tarmoqlari respublika ahamiyatiga ega. Aholisi va mehnat resurslari geografiyasi. Viloyat aholisi 2010-yil ma`lumotiga binoan 1123 ming kishi, uning yarmidan ko`prog`i , ya`ni 52 %i qishloq joylarga to`g`ri keladi. Viloyat aholisining o`sish surati ham respublika o`rtacha darajasi atrofida. Viloyat aholisi 2001-2010-yillar oralig`ida 1.13 % ga o`sgan holda, o`rtacha bir yillik ko`payishi 1.40 % gat eng bo`lgan. Demografik xususiyatlar o`z navbatida aholining tabiiy hamda mexanik harakati tufayli yuzaga kelgan. Viloyatda tug`ulish va tabiiy ko`payishi ko`rsatkichlari yuqori. 2009-yilda viloyat aholisining tabiiy ko`payishi 22.9 ming kishidan iborat bo`lgan. Aholisining migratsiya qoldig`i esa minus 3786 kishi. Shu yilda tashqaridan ko`chib kelganlar 6618 kishi, ko`chib kelganlar 10404 kishi (Viloyat statistika boshqarmasi ma`lumotlari). Har ming kishiga hisoblaganda, tug`ilish viloyat bo`yicha 273 kishini, vafot etganlar 4.4 kishini tashkil qiladi.
Viloyatda 2009-yilda urbanizatsiya darajasi 47 %. (Respublikada 51.7 %), bir yil oldin ya`ni 2008-yilda esa u 29.2 % bo`lgan. Aholi 6 ta shahar 43 ta shaharchalarda istiqomoat qiladi. “Qishloq taraqqiyoti va farovonligi yili ” Davlat dasturining ijrosiga binoan viloyatda 34 ta qishloq aholisi punkitlariga shaharcha maqomi berilgan. Jumladan Jizzax tumanida ularning soni 7 ta: Jizzaxli, Gandushtosh, Qorayantoq, Tokchilik, Mulkanlik, Qanli, Uchtepa; Baxmal tumanida 6 ta; Mug`ol, Novqa-1, Alamli, Tongortar, Oqtosh hamda Baxmal; G`allaorolda 4 ta Abdukarim, Lalmikor, Chuvilloq, Qangli-1. Qolgan tumanlarda bunday shaharchalar ozroq. Paxtakor va Do`stlik tumanlarida esa atigi bittadan (Gulzor va Navro`z). Jizzax viloyatida 524 ta qishloq aholi punkitlari bor, yangi shaharchalar paydo bo`lganligi sababli qolgan qishloqlar yanada maydalashgan; har bir qishloqda o`rtacha 1107 kishi to`g`ri keladi. 2010-yil ma`lumotlariga ko`ra, viloyatda mehnatga layoqatli yoshdagi aholi 614.1 ming kishi, iqtisodiy faol aholi 387.7 ming, iqtisodiyotda band aholi 370.8 ming kishi. Band bo`lgan aholining 2/3 qismi moddiy ishlab chiqarish sohasiga mansub. Sanoatda band bo`lganlar ulushi- 7.8 %, qurilishda-6.7 %, savdo, umumiy ovqatlanish sohalarida 8.0 %, transport va aloqada 2.4 %. Iqtisodiyotda band bo`lganlarning eng katta qismi qishloq va o`rmon xo`jaligida qayd etilgan. (35.7 %).