Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва
-rasm. Yoriqlarni aniqlash bo‘yicha sinovlar o‘tkazish ketma-ketligi sxemasi
Yüklə 24,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
10.1-rasm. Yoriqlarni aniqlash bo‘yicha sinovlar o‘tkazish ketma-ketligi sxemasi:
a- tayyorlangan sirt: b- fluoressiyalovchi suyuqlikli sirt; v- suv bilan yuvilgandan keyingi sirt; g- selikagel kukunli sirt. Yoriqlar va boshqa nuqsonlar yorishuvchi chiziqlar, dog‘lar yoki nuqtalar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Nuqsonlarni avtomatik ravishda qayd etuvchi qurilmalar mavjud. Bunday qurilma simobli-kvarsli lampadan, linzadan, filtrli fotoelektron ko‘paytirgichning aylanuvchi ko‘zgusildan va ossillografdan iborat (10.2-rasm). 264 10.2-rasm. Nuqsonlarni avtoma-tik qayd qilish uchun fotoelektrik qurilma sxemasi: 1- tekshirilayotgan naumna; 2-aniqlangan yoriq; 3-ultra-binafsha nurlar manbai; 4-linza; 5-ko‘zgu; 6-yorug‘lik filtrlari; 7-fotoko‘paytirgich; 9-ossillograf ekrani. Nuqsondan kelayotgan yorug‘lanish vertikal o‘qqa 45 0 burchak ostida elektrodvigatel valida o‘rnatilgan aylanuvchi ko‘zgu sirtiga linza yordamida fokuslanadi. Ko‘zguning aylanishi va ma’lum darajada tebranishi natijasida nuqsondan chiqqan yorug‘lik ketma-ket fotoko‘paytirgichga, keyin kuchaytirgich orqali ossillografning elektron nurli trubkasiga kelib tushadi, u yerda aniq ifodalangan cho‘qqi sifatida kuzatiladi. Betondagi mikroyoriqlarni aniqlash. Nazorat qilishning magnit usullaridan farqli lyuminessent usullar nomagnitli va ayrim g‘ovak materiallar va buyumlardagi sirtki nuqsonlarni aniqlash uchun qo‘llaniladi. Jumladan, Daniyada betonli va temirbetonli buyumlarda beton sirtidagi mikroyoriqlarni aniqlash ishlab chiqilgan. Sinov quyidagi tarzda amlga oshiriladi. Chang va iflosdan oldindan tozalangan beton sirtga mayin qilib maydalangan bo‘r kukuni sepiladi. Kukun pulverizator yordamida spirtli suspenziya ko‘rinishida barcha sirtiy nuqsonlar to‘ldirilmaguncha va bir tekis yupqa bo‘r qatlami hosil bo‘lmaguncha sepiladi. Keyin ma’lum vaqt oralig‘idan so‘ng bo‘r bilan ishlov berilgan spirtga changlantirish yo‘li bilan fluoressentlovchi suyuqlik sepiladi. Suyuqlikni purkash intensivligi va changlantirish soplasining chiqishidagi bosim beton sirtining holati va boshqa omillarga bog‘liq holda tanlab olinadi. 265 Fluorensensiyalovchi suyuqlik sirtki qatlamga singib o‘tadi va bo‘shliq, chuqurlik va yoriqlar mavjud bo‘lgan joylarda ko‘proq to‘planadi. Bunday to‘planishga nuqsonli uchastkalarda bo‘r kukuni ko‘proq miqdorda bo‘lishi hisobiga ularni kapillarligining yuqoriroq bo‘lishi imkon beradi. Shu tarzda tayyorlangan beton sirti to‘lqin uzunligi 3650Å bo‘lgan ultrabinafsha nurlar bilan nurlantiriladi va sinchiklab ko‘zdan kechiriladi. Agar butun sirtni kuchsiz yorug‘lantirish fonida ravshan yorug‘lantirilgan uchastkalar ajralib tursa, bu hol shu uchastkalarda sirtning nuqsonga ega ekanligini qo‘rsatadi. G‘ovakliklar, chuqurliklar alohida nuqtalar yoki nuqtalarning zich to‘plami ko‘rinishida yorug‘lanadi, mikroyoriqlar esa siniq chiziqlar yoki bu chiziqlarning to‘rsimon to‘qimasi ko‘rinishida yorug‘lanadi. Aniqlangan mikroyoriqlar kolkaga o‘tkaziladi yoki fotosuratga olinadi. Shuni ta’kidlash lozimki, yorug‘lantiruvchi mikroyoriqlarning eni ularning haqiqiy kengligidan biroz kata bo‘ladi. |