1.7. Kalorimetrik usullar Kalorimetriya silikatlar termokimyosining asosiy usuli bo‘lib hisoblanadi.
Kalorimetriya yordamida olinadigan materiallarni paydo bo‘lish issiqligi va eritilishi,
ularning erish issiqligi va gidratatsiya, moddaning issiqlik hajmi va boshqalar
to‘g‘risidagi ma’lumotlar moddaning holatini, uning vaqt bo‘yicha o‘zgarish
kinetikasini tavsiflaydi, shuningdek, turli jarayonlarning issiqlik balanslarini tuzishda
va agregatlarning issiqlik hisoblarini o‘tkazishda ishlatiladi.
Termokimyo asosida “kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effekti dastlabki
moddalar va oxirgi mahsulotlarning turi va holatiga bog‘liqligiga, lekin o‘tish yo‘liga
bog‘liq bo‘lmasligidan” iborat G.I.- Gess qonuni yotadi. Ushbu qonun doimiy bosim
ostida jiddiy hisoblanadi. Bundan tashqari ta’sirlarning issiqlik effektlarini
solishtirishda moddaning bir jinsli kimyoviy tarkibi, ularning agregat holati,
polimorfli holatiga rioya qilish, jarayonning tashqi sharoiti – harorat, bosim bir xil
bo‘lishi va shu kabilar zarur. Ta’sir etishning issiqlik effekti, agar dastlabki moddalar
turli aralashmalar xar xil miqdorda bo‘lsa, turlicha bo‘ladi.
Ta’sir etishning issiqlik effekti Qp tenglamaning o‘ng qismida ko‘rsatiladi. Agar
reaksiya issiqlik ajralishi bilan kuzatilsa, unda issiqlik effekti ijobiy, agar ta’sir
etishda issiqlik yutilsa, unda salbiy hisoblanadi. Masalan:
C + O 2 = CO 2 + 94,052 kkal; Ca CO 3 = Ca O + CO 2 – 42,52 kkal .
64
Doimiy bosim ostida hosil bo‘ladigan ta’sir etishning issiqlik effekti oxirgi H
2
va
dastlabki H
1
holatlarda moddalarning issiqlik miqdorining (entalpiy)ayirmasi
ko‘rinishida ifoda etiladi:
