Ushbu o’quv qo’llanma maktabgacha ta’lim yo’nalishi bakalavriyat talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib

Ma’ruza(lot.“leksiya”(“lectio”) – o’qish)–
1) oliyta’limdata’limnitashkiletishningasosiyshakli;
2) yirikhajmdagio‘quvmaterialiniso‘zbilan, og‘zakibayonqilishusuli

OTM, shuningdek, o‘rta maxsus, kasb-ta’limi muassasalarida tashkil etiladigan ma’ruza mashg‘ulotlarining asosiy qismini o‘qituvchi tomonidan o‘qiladigan ma’ruza tashkil etadi.

QadimgiGretsiyadaasosiye’tiboroliyta’limnitashkiletishgaqaratildi. Pitolamey II (308-246 yy.) tomonidanMuseum (oliyo‘quvyurti) tashkiletildi. Museumning o‘qituvchilari va talabalari o‘rtasida Ellin davriningmashhurshaxslari – Arximed, Yevklid, Erastosfenvaboshqalarboredi. Museumda o‘z davri uchun nihoyatda ulkan (er.av. 250 yilda – 500 mingdan ortiq qo‘l yozmalarga ega) qo‘lyozmalar ombori joylashgan. U yerdao‘shadavrningbarchafanlarinio‘rganishmumkinbo‘lgan. Ellin madaniyatidan kelib chiqqan holda falsafa, matematika, astronomiya, filologiya, tabiiy fanlar, meditsina, tarix va boshqa fanlar o‘rganilgan.O‘qitishningasosiyshaklima’ruzamashg‘ulotlariedi





Ma’ruzamashg‘uloti – birsoat (45 daqiqa) yokibirakademiksoat (80 daqiqa)lik mashg‘ulot davomida o‘rganilayotgan mavzuning umumiy mohiyatini ochib berish, unda ilgari surilgan g‘oyalar asosida ilmiy xulosalar chiqarish, ularni umumlashtirish asosida bilimlarni muayyan izchillikda bayon etish shakli

Bugungi kunda O‘zbekistondagi oliy ta’lim muassasalarida ma’ruzaga o‘quv jarayonida yetakchi o‘rin berilgan va fan uchun ajratilgan o‘quv yuklamasining deyarli 1/2 yoki1/3 qismi ma’ruza mashg‘ulotlari uchun ajratilgan⁶.

Nazariy g‘oyalarni bayon etishga yo‘naltirilgan ma’ruza mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan ma’ruza metodi ta’limning boshqa metodlaridan ma’lum belgilariga ko‘ra farq qiladi. Ular :

Ta’limning ushbu tashkiliy shakli nazariy ta’lim va fan bo‘yicha ilmiy bilimlarning tizimlashtirilgan asosi, mazkur ilm va texnika soxasining rivojlanishi va istiqbolini ochib beruvchi, talabalarning bilim olishga bo‘lgan intilishlarini rag‘batlantirish va ularda ijodiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish, talabalar e’tiborini murakkab savollarga qaratishga yo‘naltiriladi.

Ma’ruzalar mazmunida muayyan fandagi muammolar, nuqtai nazarlar, manbalar, g‘oyalarning mazmuni ochib beriladi.
Ma’ruza talabalar bilan muloqotda bo’lishning alohida shakli va uni boshqahech qanday o’quv shakllari bilan almashtirib bo’lmaydi. Ma’ruzaning oldigaqo’yiladiganmaqsadi turlicha bo’lib, ushbu maqsadlarga erishishda o’qituvchi maksimal darajada belgilangan vazifalarning bajara olishi muhim sanaladi.
Mazkur metodni samarali asosiy shartlari quyidagilardan iborat:

• 
  ma’ruzarejasinituzish;
  
• 
  o‘quvchilarnima’ruzamavzusivarejasibilantanishtirish;
  
• 
  ma’ruzabandlarinimantiqiyizchillikvaketma-ketlikdabayonetish;
  
• 
  harbirbandiniqisqachaxulosalash;
  
• 
  ma’ruzaning bir qismidan ikkinchisiga o‘tishdamantiqiyaloqadorliknita’minlash;
  
• 
  ma’ruzani muammoli va hissiy tarzda bayon qilish (bunda nutq imkoniyati, misollar, aniq dalillar va qiyoslashlardan foydalaniladi);
  
• 
  o‘quvchilarningbilishfaoliyatinimahoratbilanboshqarish;
  
• 
  ma’ruzaningmuhimjihatlariniochibberish;
  
• 
  talabalargama’ruzaningasosiyo‘rinlariniyozibborishuchunimkon berish ;
  
• 
  muhimo‘rinlarnita’kidlabko‘rsatish;
  

- ma’ruza mazmunini ko‘rgazmali tarzda (namoyish, illyustratsiya, videofilm va bosh
qalardan foydalangan holda) yoritish.