Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги

Labarotoriya ishi №
Mavzu: Ovqat hazm qilish organlarini anatomik (og`iz, halqum, qizilo`ngach, me’da, ingichka ichak, yo`g`on ichak va jigar) tuzilishi.
Darsning maqsadi: Ovqat hazim qilish sistemasining hosil qiluvchi organlarning anotomik tuzilishi, vazifasi hamda joylashgan o`rni haqida to`liq ma’lumot berish.
Ovqat hazm qilish nayi mexaniq ravishda qayta ishlanishi va ovqat tarkibidagi oziq moddalarni, fermentlar ta’sirida organizm o`zlashtira oladigan birmuncha oddiy moddalarga parchalanishidan iborat. Ovqat hazm qilish sistemasi organlari ovqat hazm qilish nayi va ovqat hazm qilish nayi og`iz bo`shlig`i, halqum, qizilo`ngach, me’da, ingichka ichak, yo`g`on ichak va to`g`ri ichaklarga bo`linadi. Ovqat hazm qilish bezlari esa oshqozon osti bezi, sulak bezlari, jigar, og`iz bo`shligi, oshqozon va ichak devorlarida joylashgan bezlardan iborat.
Kerakli asboblar: maket, mulyaj, planshet, tablica, plakat, qog`oz, qalam, o`chirg`ich, chizg`ich va kele.
Ishning borishi: Jjjjjjjjjjjjjjj


Nafas sistemasi.

Nafas organlari jumlasiga:burun bo`shligi, xikildok, traxeya (kekirdak), bronx va upka kiradi. Nafas sistemasida xavo yullari (burun bo`shligi, xikildok ,traxeya va bronxlar) va upkaning nafas parenkimosidan iborat nafas qismi ajratiladi, nafas sistemasining nafas qismida upka al’veolalaridagi xavo Bilan qon o`rtasida gazlar almashinadi. Nafas sistemasi oldingi ichak ventral devorining usimtasi tarikasida rivojlantiriladi: Uzil kesil rivojlanish boskichida bu aloka saklanib koladi: Xikildokning ustki teshigi xalkumga ochiladi. Shunday qilib, xavo burun bo`shligi yoki ogiz va xalkum orqali xikildokka o`tadi. Shu munosabat bilan burun bo`shligi hamda xalkumning burun qismi «yukori nafas yullari» degan nom Bilan birlashtiriladi.

Nafas yullari tuzilishining xarakterli xususiyatlari devorlarida tog`ay asosi borligi ( shuning natijasida nafas nayining devorlari kuchaymaydi) va nafas yullari shillik pardasida xilpillovchi epiteliy bulishidir, shu epiteliy vorsinkalari xavo xarakatining aksiga karab tebranib turadi va xavoni ifloslantirayotgan yot zarrachalarini shilimshik Bilan birga tashqariga karab xaydaydi.
Nafas deb tirik arganizm bilan atrof muxit o`rtasida bo`ladigan gazlar almashinuviga aytiladi Ayni vaktda organizm tashqi muxitdan kislarod oladi va karbonat angidrit gazini tashqariga chitkaradi. Tirik hujayralarda tinmasdan davom etib borib, energiya ajratib chikaradigan oksidlanish jarayoni uchun unga kislarod zarur. Karbonat angidrit gazi moddalar almashinuvining oxirgi maxsuloti sifatida oksidlanish natijasida hosil bo`ladi. Nafasning loakal qisqa vaktga tuxtab kolishi ulimga olib boradi, chunki moddalar almashinuvining tuxtab kolishiga sabab bo`ladi. Shu munosabat Bilan nafas asosiy xayot jarayoni xisoblanadi.
Uzunchok miyada joylashgan nafas markazida ritmik ravishda qo`zg`alish paydo bo`lib turadi va nafas markazidan orqa miya markazlariga, keyinchalik esa diafragma hamda Qovurg`a aro nervlar bo`ylab nafas muskul lariga nerv impulslari borib, ularning qisqarishiga sabab bo`ladi.