Va axborot texnologiyalari 6-sinf toshkent – 2021

I BOB. 
DASTURLASH TEXNOLOGIYASI. OBYEKTLARNI BOSHQARISH
10
– chapdagi qiymat o‘ngdagi qiymatdan kichik;
– chapdagi qiymat o‘ngdagi qiymatdan katta;
– ikkalasi teng;
– mantiqiy ko‘paytirish (konyunksiya) amali: bir vaqtning o‘zida ikkala 
mantiqiy ifoda yoki o‘zgaruvchining qiymati rost;
– mantiqiy qo‘shish (dizyunksiya) amali: kamida bitta mantiqiy ifoda 
yoki o‘zgaruvchining qiymati rost (ikkalasi ham rost bo‘lishi mumkin);
– mantiqiy inkor (inversiya) amali: mantiqiy ifoda yoki o‘zgaruvchining 
qiymati rost bo‘lsa – yolg‘on, yolg‘on bo‘lsa – rost.
Shart natijasi “rost” qiymatni qabul qilsa, blokning ichida 
joylashgan operatorlar bajariladi, aks holda, dasturning 
bajarilishi shartli operator blokidan keyingi operatorlarga 
uzatiladi. 
Bu turdagi bloklarga maxsus turdagi mantiqiy ifodalardan 
foydalanuvchi qo‘shimcha blokni kiritish mumkin. Bunday 
bloklar yordamida mantiqiy ifodalar, qandaydir (masalan, 
“Sichqoncha tugmachasini bosdingizmi?”, “Tashqarida 
yomg‘ir yog‘yaptimi?” yoki “15 * 2 = 36 tenglik to‘g‘rimi?” kabi) savollar “so‘raladi”. Berilgan savolga 
“yo‘q, bilmayman” yoki “o‘ylashim kerak” kabi javoblar berilishi mumkin emas. Savollarga faqat va 
faqat “ha” yoki “yo‘q” tarzida javob berilishi lozim.
Shuningdek, blok ichida so‘roq tarzidagi iboralardan foydalanilmasligi, balki shunchaki “rost” yoki 
“yolg‘on”ligi tasdiqlanadigan ifoda (ibora)lar bo‘lishi ham mumkin. 
Masalan, “15 * 2 = 36”, “16 + 3 < 25”.
Mantiqiy ifodada ishtirok etadigan bloklar bitta bo‘limga tegishli bo‘lmasligi ham mumkin. Ularni 
“Sensing” va “Operators” bo‘limlariga tegishli bloklar orasidan topish mumkin. Biz ushbu bo‘limga 
tegishli ayrim bloklardan avvalgi darsimizda ham foydalangan edik. 
Shartli operatorning to‘liqsiz shakli – if..then bloki
Sсratchda “Operators” bo‘limida joylashgan mantiqiy amallarga oid quyidagi
6 ta blokdan foydalaniladi: 
operator
rost
yolg‘on

---

11
1-mashq. Sichqoncha tugmasi bosib turilsagina mushuk sahna bo‘ylab harakatlansin. 
Agar u sahna chegarasiga urilsa, orqaga burilib, harakatda davom etsin. Mushukning rangi 
galma-gal o‘zgarib turuvchi effekt qo‘llanilsin.
Eslatma: 
loyihani amalga oshirish uchun “Control” bo‘limida joylashgan “if..then” blokidan 
foydalaniladi. 
1. Dasturni ishga tushiring.
2.
Sichqoncha yordamida mushukni sahnaning quyi chap burchagiga olib o‘ting va spraytlarni 
boshqarish panelining “Direction” bo‘limidan – “Left/Right” xossasini faollashtiring.
3. Mushuk uchun 1-skriptni tering.
4.
Dasturni ishga tushiring, sichqonchaning ixtiyoriy tugmachasini bosib turing va natijani 
kuzating.
5. Loyihani “Mushuk_1” nomi bilan saqlang.
6.
Mushukning rangi galma-gal o‘zgarib turishi uchun 1-skriptni 2-skript ko‘rinishiga 
o‘zgartiring.
7. Dasturni ishga tushiring va natijani kuzating. O‘zgarishni tushuntirib bering.
8.
2-skriptdagi mantiqiy ifodani 3-skriptdagi mantiqiy ifodaga o‘zgartiring. Dasturni ishga 
tushiring va natijani kuzating. O‘zgarishni tushuntirib bering.
9. Loyihani “Mushuk_2” nomi bilan saqlang.