Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

2- rasm. Zanjirni tok manbaiga ulashda hosil bo‘lgan induksion tokning vaqtga bog‘liq o‘zgarishi

Tok qiymati eksponensial ko‘rinishda oshib boradi va bunga tegishli vaqt nisbatga kuchli bog‘liqdir.

TOKNING MAGNIT MAYDON ENERGIYASI
1 - rasmda keltirilgan chizma (sxema) ni ko‘rib chiqamiz. I_о boshlang‘ich tok L induktivlikli g‘altakda magnit maydoni hosil qiladi. K kalitni B kontaktga ulanganda zanjirda vaqt bo‘yicha so‘nuvchi, _ўз - o‘zinduksiya EYK ni tiklab turuvchi I tok oqaboshlaydi. dt vaqt ichida bu tokning bajargan ishi quyidagiga tengdir:
(15.21)
Agarda solenoid induktivligi I tokka bog‘liq bo‘lmasa (L= const), u holda

(15.22)
ifodani I dan 0 qiymatgacha integrallasak, magnit maydon yo‘qolguncha ketgan vaqt ichida tokning bajargan ishini baholay olamiz:
(15.23)
Magnit maydoni butunlay yo‘qolganda, tok oqimi to‘xtaydi, bajarilgan ish zanjirda ajralgan issiqlik miqdoriga teng bo‘ladi.
(15.24)
bu yerda, W_м - magnit maydon energiyasidir. Bu ifoda magnit maydon energiyasi o‘tkazgichda (induktivlikda) joylashgan bo‘ladi va tokka bog‘liqdir (L - o‘tkazgich induktivligi, I - tok).
Magnit maydon energiyasini ifoda yordamida maydon bilan bog‘liq bo‘lgan kattalik orqali ham ifodalashimiz mumkin: , . Shuning uchun: (15.24)
ga teng bo‘ladi. Bu yerda,  va Н - muhitning magnit sindiruvchanligi va solenoid ichidagi maydon kuchlanganligi, V - solenoid hajmi. - kattalik, magnit maydon energiyasi o‘zgarmas zichlik bilan taqsimlanganligini ko‘rsatadi.
Nazorat savollari:

1. 
   Mаgnit oqimi deb nimаgа аytilаdi vа qаndаy birliklаrdа o’lchаnаdi.
   
2. 
   Bio-Savar-Laplas qonunini tushuntiring. Magnit maydon induksiyasi vektorining sirkulyatsiyasi
   
3. 
   Tokli o‘tkаzgichlаr yaqinigа joylаshtirilgаn sinov rаmkаlаrigа qаndаy kuchlаr tа’sir qilаdi.
   
4. 
   Mаgnit induktsiyasi kаttаligi deb nimаgа аytilаdi.
   
5. 
   Mаgnit mаydonigа joylаshtirilgаn tokli o‘tkаzgichlаrgа qаndаy kuch tа’sir etаdi
   
6. 
   Magnit maydon energiyasini formulasini keltirib chiqaring.
   
7. 
   Induktsion tokni xosil bo‘lish sаbаblаrini tushintiring.
   
8. 
   Induktsion EYUK hosil bo‘lishini energiyani sаqlаnish qonunigа аsosаn tushintiring.