Variant №1 Boshqaruv usullarining mazmun-mohiyati

VARIANT № 12
1) Davlat mulkini xususiylashtirish usullari davlatning iqtisodiyot sohasidagi tashkiliy-tuzilish vositalari orqali amalga oshiriladi. Quyidagi usullar davlat mulkini xususiylashtirishda o'rnatilgan:
1. Privatlashtirish: Bu usulda davlatga tegishli bo'lgan korxonalarning yoki moliyaviy ob'ektlarning to'liq yoki qisman xususiy mulkiga o'tkazilishi amalga oshiriladi. Privatlashtirish jarayonida, korxonalarning korporativ hissasi sotiladi yoki xususiy investorlarga kirish kapitali jalb etish orqali mulkli hissa sotib olingan korxonalarning boshqaruvchilik huquqiy munosabatlari o'zgartiriladi. Privatlashtirish davlat mulkini boshqarishning effektivligini oshirish, korxonalarni raqobatbardosh bozor sharoitiga olib chiqish va moliyaviy resurslarni samarali boshqarish imkoniyatini yaratishga yordam beradi.
2. Aksiyalar bozoridagi ishlov berish: Bu usulda davlat aksiyalarining bir qismi yoki to'liqlik bilan boshqa korxonalarga yoki jamiyatga sotiladi. Bunday jarayonda davlat, korxonalarning boshqaruvchiligi va moliyaviy faoliyatiga ta'sir qilmaydi, ammo davlatning korxonalardagi ishlab chiqarish, sarmoya qilish, xodimlarni to'lash va strategik yo'nalishlarga ta'sir qilish imkoniyatiga ega bo'ladi.
3. Lizing: Lizing usuli orqali davlat mulkining foydalanish huquqi boshqa shaxslarga beriladi. Lizing kontrakti orqali mulkni foydalanuvchiga ajratiladi, ammo mulkning egasi davlat davlatda qoladi. Lizing qismi mulkni ishlatish uchun lizingga olishgan shaxs lizing to'lovidan qo'l kelgan muddat davomida mulkni foydalanadi va uni to'lov qiladi. Bu usul mulkni qo'llab-quvvatlash, kapitalni jalb etish va iqtisodiy faoliyatni o'rnatish imkonini yaratishda ishlatiladi.
4. Tashqi investitsiyalar: Davlat mulkini xususiylashtirish uchun tashqi investitsiyalar qabul qilinadi. Tashqi investorlar, davlat mulkini xususiylashtirish uchun investitsiya kapitalini jalb etish orqali mulkli hissa sotib olishadi yoki korxonalarga investitsiyalar amalga oshiradi. Bu usul davlat mulkini boshqarishning effektivligini oshirish, yangi texnologiyalar va moliyaviy resurslardan foydalanish imkoniyatini yaratishda muhim rol o'ynayadi.
Amal qilish mexanizmi esa xususiy mulkini olish va boshqarishni amalga oshirishning jarayonlarini o'z ichiga oladi. Bu jarayonlar davlat va korxona o'rtasidagi shartnoma, moliyaviy komissiyalar, bozorlik sharhlar, mulk bozorlaridagi savdo amaliyotlari va davlat institutlarining o'zaro amalga oshirishi orqali bajariladi. Davlat mulkini xususiylashtirish usullari va ularning amal qilish mexanizmi mamlakatning iqtisodiy siyosati va tashkiliy-tuzilishi asosida belgilanadi.
2) Korxonalar faoliyatini samarali iqtisodiy boshqarishda xorij tajribalardan foydalanish usullari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
1. Markaziy boshqaruvning o'rnatilishi: Xorijiy tajribalar, markaziy boshqaruv tizimining o'rnatilishida yordam berishi mumkin. Bu tizim, korxonalarni boshqarishda barcha iqtisodiy tashkilotlar uchun o'rnatilgan ommaviy prinsiplarni o'z ichiga oladi. Misol uchun, moliyaviy hisob-kitob tizimi, narxlar va savdo shartnomalari, moliyaviy natijalarni baholash, tashkilotning korporativ boshqaruvining o'rnatishida xorijiy tajribalar qo'llanilishi mumkin.
2. Sifat va standartlarni taklif etish: Xorijiy tajribalar, sifat va standartlarni taklif etishda ham foydali bo'ladi. Ulardan olingan sifat va standartlar, ish faoliyatini nazorat qilish, ish jarayonlarini boshqarish, ishchi xodimlar bilan maslahatlashish, moliyaviy hisob-kitob va natijalarni baholashda yordam beradi. Xorijiy tajribalar, sifat va standartlarni taklif etishda qo'llanilishi bilan korxonalarning faoliyatida samaradorlikni oshiradi.
3. Texnologik innovatsiyalardan foydalanish: Xorijiy tajribalar, texnologik innovatsiyalardan foydalanishda muhim rol o'ynayadi. Xorijiy mamlakatlarda rivojlanayotgan yangi texnologiyalar, korxonalarda ish jarayonlarini avtomatlashtirish, ishga kirish va ish faoliyatini samarali boshqarishga imkon yaratishda foydalanilishi mumkin. Texnologik innovatsiyalar, ish faoliyatini effektivlashtirish, ish jarayonlarini yoritish, ish resurslarini optimallashtirish va yirik hisob-kitob jarayonlarini o'rnatishda qo'llanilishi bilan korxonalarning ish samaradorligini oshiradi.
4. Moliyaviy boshqaruv tizimlarini rivojlantirish: Xorijiy tajribalar, moliyaviy boshqaruv tizimlarini rivojlantirishda yordam beradi. Moliyaviy hisob-kitob tizimi, moliyaviy natijalar analizi, moliyaviy yo'nalishlarni tahlil qilish, moliyaviy risklarni boshqarish, soliq tizimlarini isloh qilish kabi muhim moliyaviy asosiyatlarning xorijiy tajribalar bilan o'rganish va ularni qo'llash korxonalarni iqtisodiy boshqaruvda samarador bo'lishiga yordam beradi.
5. Xalqaro partnerlik va hamkorliklar: Xorijiy tajribalar, xalqaro partnerlik va hamkorliklarni o'rnatishda ham muhim rol o'ynayadi. Xorijiy mamlakatlarda faoliyat yurituvchi korxonalarning o'zaro hamkorliklari orqali, xorijiy tajribalar va iqtisodiy modellar almashish, innovatsiyalarni tarqatish, bozorlarga kirish, moliyaviy resurslarni jalb etish va yangi bozorlarni topish imkoniyatini oshirish mumkin.
Ushbu usullar xorijiy tajribalardan foydalanishni ta'minlayadi va korxonalarga samarali iqtisodiy boshqarishda yordam beradi. Xorijiy tajribalar, korxonalarning faoliyatini optimallashtirish, effektivlikni oshirish va samaradorlikni yuqori darajada oshirishda katta ahamiyatga ega.

3) Xalqaro moliya tashkilotlari, mamlakatlar o'rtasidagi moliyaviy hamkorlikni rivojlantirish, moliya sohasidagi tajribani almashish, moliyaviy rivojlanishni oshirish va iqtisodiy rivojlanishni ta'minlashda katta ahamiyatga ega tashkilotlardir. Ular xalqaro moliya munosabatlaridagi o'rniga quyidagi shakllarda ta'sir qilishadi:
1. Moliya ko'rsatkichlarini ta'minlash: Xalqaro moliya tashkilotlari, mamlakatlar uchun moliya resurslarini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega bo'ladi. Ularning asosiy vazifalari, daromadlar to'plamini amalga oshirish, investitsiyalar, kreditlar va grantlar orqali kapitalni jalb etish, moliyaviy muammo va ko'rsatkichlarni o'rganish va taqdim etish, soliq sistemasini rivojlantirish, moliya institutlarini qurish va o'zaro moliyaviy hamkorlikni rivojlantirishdir.
2. Moliyaviy konsultatsiyalar va yordam: Xalqaro moliya tashkilotlari mamlakatlar va moliya institutlari uchun moliyaviy konsultatsiyalar, maslahatlar va yordam berishda katta ahamiyatga ega. Ular moliyaviy sohalarda tajribani almashish, moliyaviy politikani rivojlantirish, soliq tizimini yaxshilash, moliyaviy tahlil va qonun hujjatlarini tuzishda yordam berishadi.
3. Moliyaviy rivojlanishning monitoringi va tahlili: Xalqaro moliya tashkilotlari, mamlakatlar o'rtasidagi moliyaviy rivojlanishni monitoring qilish, moliyaviy sohada trendlarni va muammolarni tahlil qilish, tajribani almashish va yaxshi amaliyotlarni taqdim etishda katta ahamiyatga ega. Bu tashkilotlar, moliyaviy politika, iqtisodiy islohotlar va reformalar yechimini o'rganish, moliyaviy institutlarni rivojlantirish va mamlakatlar orasidagi moliyaviy hamkorlikni rivojlantirishda muhim rol o'ynayadi.
4. Xalqaro moliyaviy kooperatsiya: Xalqaro moliya tashkilotlari, mamlakatlarni moliyaviy sohada kooperatsiya qilishga tezlatadi. Ularning yordamida mamlakatlar moliyaviy sohadagi tajribani almashish, moliyaviy resurslardan samarali foydalanish, moliyaviy muammolarga yechim topish va o'zaro moliyaviy hamkorlikni rivojlantirish imkoniyatiga ega bo'ladi.
Shuningdek, xalqaro moliya tashkilotlari (masalan, Moliya Banki, Xalqaro Valyuta Fondi, Xalqaro Moliya Korporatsiyasi) mamlakatlarni moliyaviy islohotlar, moliyaviy stabillik va moliyaviy krizlarga qarshi tizimni rivojlantirishda ham yordam berishadi. Ular, moliyaviy rivojlanishning o'zaro bog'liqlikda amalga oshirilishiga o'z hissalarini kiritish bilan birga, mamlakatlar orasidagi moliyaviy aloqalarni kuchaytirish, ko'rsatkichlarni yaxshilash va rivojlantirishga xizmat qiladilar.
Xalqaro moliya tashkilotlari, xalqaro moliya munosabatlaridagi muhim aktyorlar bo'lib, davlatlar va mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishi, kreditlarni jalb etish, investitsiyalar, moliyaviy maslahatlar va xalqaro moliya sistema funktsiyalarini bajarishda o'rtacha shaxslar sifatida faoliyat yuritadilar. Ularning asosiy vazifalari quyidagilardir:

1. 
   Kredit va moliya resurslarini taqsimlash: Xalqaro moliya tashkilotlari, xalqaro bozorlardan mablag'lar jalb etish, kreditlar berish, kapital sarmoyasini amalga oshirish, moliyaviy institutsiyalarga mablag'lar jo'natish, valyuta almashinuvi va valyuta hisob-kitoblari yuritish kabi vazifalarni bajaradi. Ular kreditlarni taqsimlash orqali iqtisodiy rivojlanishni oshirish, investitsiya qilishni ko'paytirish va moliya tashkilotlarining stabil va samarali ishlashini ta'minlayadi.
   
2. 
   Maslahatlar va tekshiruvlar: Xalqaro moliya tashkilotlari mamlakatlarga moliyaviy maslahatlar, iqtisodiy sohalar bo'yicha texnik va tahliliy yordam berish, moliyaviy politikalar va reformalar bo'yicha maslahatlar taklif etish, moliyaviy ko'rsatkichlarni tekshirish, hisob-kitoblarni harmonizatsiya qilish va moliyaviy transparensiyani oshirish bilan shug'ullanadi. Ular mamlakatlar uchun moliyaviy rivojlanish strategiyalarini tuzishda yordam beradi.
   
3. 
   Ko'rsatkichlar va ma'lumotlar taqdim etish: Xalqaro moliya tashkilotlari, moliyaviy tahlil va statistika ma'lumotlari, moliyaviy modellar, moliyaviy siyosatlar va iqtisodiy sohalar bo'yicha statistik ma'lumotlar, moliyaviy prognozlar va boshqa ko'rsatkichlar taqdim etish bilan shug'ullanadi. Bu, mamlakatlar va moliyaviy institutsiyalar uchun moliyaviy karshiliklarni aniqlash, iqtisodiy yo'nalishlarni o'rganish va moliyaviy qarorlar qabul qilishda foydalaniladigan ma'lumotlar ta'minlashga yordam beradi.
   
4. 
   Xalqaro moliya munosabatlarni o'rganish va rivojlantirish: Xalqaro moliya tashkilotlari, moliyaviy munosabatlarni o'rganish, xalqaro standartlarni taklif etish, moliyaviy institutsiyalar orasida hamkorlikni rivojlantirish, moliyaviy tizimning transnatsional tarzda birlashtirilishi va moliyaviy munosabatlarni o'zaro aloqalar bilan rivojlantirishga ko'maklashadi.
   

Shunday qilib, xalqaro moliya tashkilotlari, mamlakatlarning moliyaviy sohada xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilishini, moliyaviy ko'rsatkichlarni yaxshilashni, moliyaviy maslahatlar va ma'lumotlarni taqdim etishni, moliyaviy munosabatlarni rivojlantirishni ta'minlaydi. Ular mamlakatlar uchun muhim moliyaviy aktyorlar hisoblanadi va global iqtisodiyotni shakllantirishda katta ahamiyatga ega.
4) Hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishning metodologik asoslari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
1. Analiz va tahlil: Hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishning birinchi bosqichlari, hududning iqtisodiy va ijtimoiy holatini tahlil qilishdan iborat bo'ladi. Bu, hududning ekonomik, sotsial, demografik va infrastruktur holatini tushunish, muammo va ehtimollarni identifikatsiya qilish, tahliliy ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish, maqsadlarni belgilash va rivojlanishning o'qitish punktlarini aniqlashni o'z ichiga oladi.
2 .Sohalarni belgilash: Hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishning keyingi bosqichi, rivojlanishi kerak bo'lgan sohalarini belgilashdan iborat bo'ladi. Bu bosqichda, iqtisodiy sohalar, sotsial sohalar, infrastruktur sohalar, ta'lim sohalar, texnologik sohalar va boshqa relevtant sohalar identifikatsiya qilinadi. Bu identifikatsiya, hududning iste'mol etishi mumkin bo'lgan resurslarni va potensialni aniqlashga yordam beradi.

1. 
   Maqsadlarni belgilash: Hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishning keyingi muhim bosqichi, maqsadlarni belgilashdan iborat bo'ladi. Bu bosqichda, hudud rivojlanishining asosiy maqsadlari, kelajakdagi iqtisodiy, sotsial va infrastruktur rivojlanishning istaklarini aniqlash, o'zaro bog'liqlikni ko'rsatish, ko'p to'plamli maqsadlar tizimini qurish va ularni o'rnatishdan iborat bo'ladi.
   
2. 
   Strategiya va chora-tadbirlarni tuzish: Hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishning keyingi bosqichi, rivojlanish strategiyasini va boshqa chora-tadbirlarni tuzishdan iborat bo'ladi. Bu strategiya va chora-tadbirlar, maqsadlarga erishishning yo'li, xarajat va mablag'lar aloqalarini belgilash, iqtisodiy va ijtimoiy reformalarni talab qilish, investitsiya sarmoyasini jalb etish, tashkilotlar va hamkorlikning rivojlanishida rol o'ynashni belgilash bilan bog'liq bo'ladi.
   
3. 
   Monitoring va baholash: Hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishning oxirgi bosqichi, amalga oshirishni monitoring qilish va natijalarni baholashdan iborat bo'ladi. Bu bosqichda, rivojlanishning monitorini olib borish, maqsadlarga erishishni baholash, rezultatlar va ko'rsatkichlarni analiz qilish, strategiyani takomillashtirish va ko'rsatkichlarga qarab qaror qabul qilishni o'z ichiga oladi.
   

Metodologik asoslar, hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini tuzishda muhimdir, chunki ular davlat va hudud rivojlanishining yuqori samaradorligini va o'rganish imkonini yaratishga yordam beradi. Bu asoslar, holat tahlili, sohalar belgilash, maqsadlarni belgilash, strategiya va chora-tadbirlarni tuzish, monitoring va baholash jarayonlarini o'z ichiga oladi va hududni rivojlantirish uchun mustaqil, kompetent va efektiv dasturlarni tuzishni ta'minlaydi.