Verska(1 128) 2017 yil p65

tuzing.
N a m u n a: Tursunoy bilan bir sinfda o‘qiymiz.
LEKSIKOLOGIYA BO‘YICHA O‘TILGANLARNI
TAKRORLASH
Savol va topshiriqlar
1. Meva, daryo, oy so‘zlarini ko‘chma ma’noda qo‘llab gaplar tuzing.
2. Atamalar deb nimaga aytiladi?
3. Shevaga xos so‘zlarga misollar keltiring.
4. Eskirgan so‘zlar deb qanday so‘zlarga aytiladi?
5. O‘zbek tiliga nima sababdan boshqa tillardan so‘zlar o‘zlashgan?
Shu haqda o‘z fikringizni bildiring.
18-mashq.
 Ko‘chma ma’noda ishlatilgan so‘zlarni topib, ularni izohlang.
Siz ham o‘z nutqingizda ko‘chma ma’nodagi so‘zlardan foydalanasizmi?
1. Eski buloqning ko‘zi ochildi. (Sh. Rashidov) 2. Soqchi
ota-onam borligiga ishonmadi, shekilli, gapni aylantiraverdi.
(Abdulla Qahhor) 3. Qavm-qarindosh bir dasturxon boshida
gurungni quyuq qildik. (N. Normatov) 4. Kemtik oy cho‘qqilar
orasidan mo‘ralaydi. (A. Narziqulov) 5. Osmonda yulduzlar
ko‘p. Somon yo‘li osmonning u tarafidan bu tarafiga kumush
soyday oqadi. (K. Qodirov)
6. Tunov kun biznikida
Bo‘ldi kattakon hashar.
Ko‘chib keldi deyman-ov
Hasharga butun shahar...
Hashar rosa qizidi.
(Abdurahmon Akbar)
19-mashq. 
O‘zingiz o‘qiyotgan tarix, algebra, adabiyot, geografiya,
zoologiya fanlariga oid atamalarga misollar keltiring va ularni izohlang.
20-mashq.
 Nuqtalar o‘rniga quyida berilgan ma’nodosh so‘zlardan
mosini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
Akmal aka ikkalamiz qoldik. Chigirtkalarning chirillashini,
... muallaq turib qanot ... so‘fito‘rg‘ayning issiqdan ... vijir-vijir
... demasa, atrof ... edi. Akmal aka xurjunga ... qo‘yib birpas
cho‘zildi. Men ... o‘tiribman. (N. Fozilov)
?

---

10
S o ‘ z l a r: ko‘kda, osmonda, samoda, fazoda; silkitayotgan,
qoqayotgan; shikoyat qilib, nolib; sayrashini, chug‘urlashini; tinch,
jimjit, osuda; boshini, kallasini; qoshida, oldida, yonida.