Conference committees conference chairs c
AZƏRBAYCAN TÜRKCƏSİNİN BİBLİOQRAFİYASI
Yüklə 19,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Araşdırma Aədəbiyatı I: Azərbayacn Biblioqrafiyası (Əfnani, 1373)
- II: Azərbaycan Biblioqrafiyası (Həbibiazad. 1376)
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- 3. Metodologiya Məsələnin müəyyən edilməsi
- Yer silsiləsi
- II: Xarici
- Material dili təyin edilməsi
- I. Fars
- III. Azərbaycan Türkcəsi
- Bibliografiya dili təyin edilməsi
|
AZƏRBAYCAN TÜRKCƏSİNİN BİBLİOQRAFİYASI Müstafa ŞƏHİDİTƏBAR İmam Sadiq Universiteti mostafa.shahiditabar@gmail.com İRAN İSLAM RESPUBLİKASI 1. Giriş Yazılar tarixi, kəmiyyat və keyfiyyət təhlili bibliografiya deyilir . Mütəxəssislər inamında bibliografiya hədəfi müxtəlif elmlər aliminə materiallar axtarışında və həmçinin kitablar, məqalələr, müddəalar və bütün başqa yazılar eyniləşdirmə qərarına köməkdir. Bu halda İranda Azərbayacan Türkcə dil haqqında müstəqil araşdırmalar keçirilməyib. Yalnız Azərbaycan Türkcə Bibliografiyası (Əfnani,1373), Azərbaycan Türkcə Bibliografiyası (HəbibiAzad , 1376) və Azərbaycan Təsviri Türkcə Bibliografiyası (Musəvi ,1373) bilavasitə Azərbaycan Türkcə bibliografiyasına əlaqədardır. Əlbəttə hər üç qeyd olunmuş kitablarda yalnız bir bölüm dil mövzusuna baxılıbdır və düzənlə ünvanlar sayısı Əfnani kitabında 44 , Həbibiazad kitabında 187 və Musəvi kitabında 10 ünvan Azərbaycan Türkcə bibliografiyası haqqında repor olunmuşdur. Tədqiqat ədəbiyat araşdırmasındası bunu göstərirki əsərlər içində yalnız bir bölüm Azərbaycan dilinə ixtisas verilibdir ki ünvanları çox azdır. Örnək üçün Əfnani kitabında (1373) 44, Həbibiazad kitabında (1376) 187 və Musəvi kitabında (1373) yalnız 10 ünvan Azərbaycan Türkcə bibliografiyası haqqında repor olunmuşdur. Bu araşdırmada tam Azərbaycan Türkcəsi ilə düz və dolayı əlaqədar olan bibliografiyaları yoxlayandan sonra, İranda Azərbaycan bibliografiya yazmağına çalışacayıq.
Bu əsərdə biblioqrafiya vüsəti tarixi cəhətdən əski Azərbaycan və coğrafiya baxımından İran şərqi və qərbi əyalətləridir. Bu kitab 1372-də Əllamə Təbatəbai Universiti nəşriyyatı ilə nəşr olunmuşdur. Sihahısı: Ümumi / Din / İctimai Elmlər / Dillər / Xüsusi Elmləri / Tətbiqi Elmlər / Art / Ədəbiyyat / Coğrafiya / Tarix / Müasir Tarixi. Bu əsərdə mündəricat siyahısındn yalnız iki hal Azərbaycan Türkcəsinə ayid edilə bilər. Dil və ədəbiyat, ki dil bilavasitə və ədəbiyat dolayı olaraq Azərbaycan Türkcəsinə əlaqədardır. Bu məqsədlə dil və ədəbiyat şöbələrini bu bölümdə nəzərdən keçiririk. Dil ilə bağlı olan bölüm çox ümumi və çox azdır, lakin ədəbiyat bölümündə aşağıdakılar daxildir: Ədəbiyyat / Tarix / şeir / hekayə / drama / məqalələr/ Qeyd etməliyik ki bu əsər yeni olmamağdan yalnız çox qısa bölüm Azərbaycan Türkcə biblioqrafiyasına ixtisas veribdir. II: Azərbaycan Biblioqrafiyası (Həbibiazad. 1376) Kitabın qirışındə yazıçı belə nəql edir: Bu yurd (Azərbaycan) ki sərhədləri tarixi hadisələrin gedişində köçürülübdür, indi İran batı-quzayında Şərqi Azərbaycan, Qərbi Azərbaycan və Ərdəbil dən ibarətdir. Bu kitab İran milli kitabxanası ilə nəşr olunubdur. Siyahısı: Dövri Mətbuat / əlyazmaları / Din / Fəlsəfə və Psixologiya / İctimai Elmlər / Dillər / xüsusi Elmləri / Tətbiqi Elmlər / Ədəbiyyat Tarixi / Tarix və Coğrafiya Qeyd etməliyik ki bu əsər yeni olmamağdan yalnız çox qısa bölüm Azərbaycan Türkcə biblioqrafiyasına ixtisas veribdir.
Ətaullah Hüseyni. (1371). Qafqaz, mərkəzi asiya və xanat bibliografiyası. Mədəniyyət və ..... araşdırma mərkəzi. Muhəmməd Golbən. (1356). Dil və yazı bibliografiyası. Mədəniyyət sənədləri mərkəzi. Yəqub Ajənd. (1378). İran bədii ədəbiyat bibliografiyası. Ruzgar nəşri. Hüseyn Mıtqi. (1381). Ayətullah Mərəşi Nəcəfi kitabxanası türkcə əlyazmalar siyahısı. İslami məxtutat dünya xəzinısi.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
947 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Muhəmməd İmən naseh. (1386). Dil və dilçilik müddəaları özəti: Ölkə dövləti və azad univertitələri. Əllamə Təbatəbai Univertitəti. Tədqiqat ədəbiyat araşdırmasındası İranda Azərbaycan Tükcəsində müstəqil bir bibliografiya olmamğını göstərir və yalnız bu məqalədə qeyd etdiyimiz hədəfə çatmaq üçün çalışacayıq. Qeyd etdiyimiz əsərlər bunu göstərirki indiyədək İranda Azerbycan Türkcəsində müstəqil bir bibliografiya yazılmayıbdır. Bu məqalədə belə bir bibliografiya yazmaq haqqında məlumat vermək üçün çalışacayıq.
Yazıçı aşağıdakı məhdudəni təklif edir. Əlbəttə bi kətegotiyanı başqa müxtəlif formada iraə etmək olar. Ümumi Azərbaycan dili, Nəzəri linqvistika, Fonologiya , Morfologiya, Sintaksis, Praqmatika, Koqnitiv linqvistika, Generativ linqvistika, Deskriptiv linqvistika, Antropoloji linqvistika, Təkamül linqvistikası (müqayisəli-tarixi dilçilik, etimologiya), Fonetika, Sosiolinqvistika, Tətbiqi linqvistika, Kompyuter linqvistikası, Forensika, Dilin mənimsənilməsi, Antropoloji linqvistika, Neyrolinqvistika, Psixolinqvistika, Stilistika, Digərləri, Ədəbiyyat, Oxuma, Tipologiya, Linqvistikanın tarixi, Linqvistlərin siyahısı, Turkce (Azaerbaycanca) Sozlulker, Azerbaycan movzuvuna her rebt olan eserler (Atalar sozu, seir kitablari ve …)
Bu araşdırma iki daxili və xarici səviyyədən müəyyənləşdirmək olar. I: Daxili: Tehran (Milli kitabxana və digər dəyərli kitabxanalar), Şərqi Azərbaycan əyaləti (Kitabxanalr və ilgili satış kitab evləri), Qərbi Azərbaycan (İlgili kitabxanalr), Zəngan (İlgili kitabxanalr), Həmədan (İlgili kitabxanalr), Qum (İlgili kitabxanalr), Ərdəbil (İlgili kitabxanalr) və digər ilgili əyalətlər. Bütün universitələrki aşağıdakı dərslər orda oxunur: Dilçilik, Ədəbiyat (İngilis dilində, Fransa dilindeə ,Ərəb dilində, Türkcə və …), Tərcümə və hər bir dərski Azərbaycan dili ilə əlaqədardır. II: Xarici: Butun olkeler ki Azerbaycanca olarda resmi dildi yada oralarda Azerbycanca danişilir. Material növü seçimi Azərbaycan dilinə Multiple sahələri yetişdirmək olar. Yazıçı aşağıdaki sahəni önəri verir. Əlbəttə bu kateqoriyanı başqa müxtəlif formalarla təklif etmək olar: Əlyazma
Daş basqısı Litografiya Müdəəalar Məqalələr Danışmalar material
Araşdırmada Fars/İngilis/Azərbaycan (Aərəb, Latin və Cyrilik əlifbeyi ilə) və başqa dillər (Fransa, Ərəbcə . . .) dən material dilini təyin etmək üçün faydalanmaq olar. Qıssaca bu dillərin önəmlərini söyləyirik. I. Fars İranda Azərbaycan dili haqqında nəşr olunan əsərlər bu dildə yazılıbdır, çünki təkcə Fars dili İranda rəsmi dildir.
Demək olar İngilis dili Fars dilindən sonra ikinci dildirki Azərbaycan araşdırıcları içində faydalanır.
İranda qalib nəşr olunan materiallar Azerbaycan şeir kitablarıdırki iki Dini və romantik yoxsa sosial bölməsinə təsnifləşdirmək olar. IV. Digər dillər (Fransa, Ərəbcə . . .) Şəksiz digər xarici dillər ki Azərbaycanlı öyrəncilər və professorlar elmi dilidir, Azərbaycan dili haqqında əsər yaratamaq üçün faydalana bilərlər. Qısaca, tam əsərlər ki qeyd etdiyimiz dillərdə Azərbaycan dili haqqında yazılıblar, bu araşdırma faydalanmış dilləri olaraq hesab olunabilır. Bibliografiya dili təyin edilməsi Bu bibliografiya tək, iki və neçə dilli olabilər. Tövsiyə olunur qeyd etdiyimiz bibliografiya Türk dilli olan və digər ölkələrdə Azərbaycan araşdırıcıları bu qaynaqlardan faydalanmaq üçün Azərbaycan,
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
948 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Fars və İngilis dilində yazılsın. Bu diller bibliografiyanın iki bölümdə istifadə olmağı lazimdir: Giriş və işlərin adları. Bu kitab giriş hissəsi gərək üç Azərbaycanca, Farca və İngiliscə yazılsın. Sonraki bölmədədə hər kitab başlığı və ya hər başqa material növü (o cümlədən Əlyazı nüsxəsi, Müddəa və ....) üç Azərbaycanca, Farca və İngiliscə yazılsın. Məsələni yaxşı anlamaq üçün aşağıdaki örnəyə diqqət edin.
Azərbaycan Türkcəsi İngilis Dili Fars Başlıq: Aşiyanəmiz Yazıçı: Əbdülla Hüseyn Zadə Mövzü: Azəbaycan Ədəbiyatı Yer silsiləsi: İran, Zəncan, Pinar Nəşriyyətı, 1385 Material növü: Kitab Dil: Azərbaycan Türkcəsi Title: Ashiyanamiz (our nest) Author: Abdollah Hosseinzadeh Scope: Azerbaijani literature Place: Pinar publications, Zanjan, Iran,1385. Martial type: book Language: Azerbaijani Turkish زیمنایشآ :ناونع :فلوم هداز نیسح للهادبع یناجیابرذآ تایبدا :هطیح :رشن ناکم ،رانیپ تاراشتنا ،ناجنز ،ناریا 5831
باتک :رثا عون یناجیابرذآ یکرت :نابز
İranda Azərbaycan Türkcəsi haqqaında araşdırmalar göstərirki heç bir müstəqil bibliografiya bu halda yazılmayıbdır. Bu məqsədlə mövzü silsiləsi təyini ilə, Azərbaycan bibliografiyası yazması başlandı. Sonra zəman, iki daxili və xarici sahədə təyin və yoxlandı. Sonrası, Əlyazma, Litografiya, Müdəəalar, Məqalələr, Danışmalar material növü olaraq bu araşdırmada seçildilər və sonunda Farsca, İngiliscə, Azərbaycanca və digər dillər ki bu araşdırmada material dil təyin edilməsində faydalanabilar önəri verildi və bu bibliografiya yazılma dili tək, iki və çoxdilli olabilər ki bibliografiya yazıçısı üç Azərbaycan, Fars və İngilis dillərini önəri veribdir. СЕМАНТИКА ГЛАГОЛЬНОГО ИМЕНИ В АЗЕРБАЙДЖАНСКОМ, ПОЛЬСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ Соня ДАДАШОВА Бакинского Славянского Университет АЗЕРБАЙДЖАН
Принято считать, что имена действия образуются от подавляющего большинства глаголов и практически без ограничений наследуют от них аспектуальную семантику Азерабйджанская система отглагольных имен действия существенно отличается от польской и русской. Прежде всего, это касается регулярности образования: в польском языке имена действия образуются от подавляющего большинства глаголов и зна- чительно чаще используются в речи. Это становится очевидным при попытках перевода с польского языка даже простых разговорных фраз типа Nie mam nic do jedzenia – Yeməyə heçnə yoxdur - Мне нечего есть. В польском языке отглагольные имена действия сохраняют многие глагольные свойства и грамматические значения: вид, залог, возвратность, основное управление, способность иметь обстоятельства. Но, несмотря на это, некоторые группы польских глаголов вызывают подозрение в отношении их способности к номинализации. Кроме того, нам представляется спорным абсолютное семантическое тождество глаголов и производных имен действия. Наши сомнения вызваны, в частности, тем фактом, что в родственном русском языке существуют системные ограничения на образование имен действия от глаголов с определенной аспектуальной семантикой. Еще одна существенная особенность, отмеченная в ряде исследований: грамматический статус польских отглагольных имен не так однозначен, как в русском языке. Иногда это на это указывается прямо, как, например, в работе А. Нагурко: «Их грамматический статус является дискуссионным… формы на -nie, реже – на -cie, как в bicie (битье. – Е. П.), трактуются или как полноправные существительные или – с учетом значительной степени грамматикализа- ции правил их образования – как «субстантивированные» глаголы» [Nagórko, 2002, s. 112–113]. В словаре форм спряжения польского глагола С. Мендака используется другой подход: IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
949 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan отглагольное имя действия включено в парадигму глагола. На основании анализа 17 000 польских глаголов автор вы- деляет 142 типичных глагольных парадигмы, из них в 10 типах отсутствуют соответствующие именные формы (в парадигмах, проиллюстрированных глаго лами iść ‘getmək’ ‘идти’, móc ‘bacarmaq’ ‘мочь’, wiedzieć ‘bilmək’ ‘знать’, siąść ‘əyləşmək’ ‘сидеть’, а несколько именных форм с осторожностью представлены как потенциальные (chcenie ‘istək’ ‘хотение’, pojechanie ‘gediş’ ‘поездка’, pomożenie ‘yardım’ ‘помощь, букв. «помогание»’, [Mędak, 2004]. Еще более радикальная точка зрения реа- лизована в работе [Saloni, 2007], содержащей обширную грамматическую информацию и образцы словоизменения для 13 500 польских глаголов: отглагольное имя на -nie / -cie (odsłownik) не только включено в глагольную парадигму, но и указано для каждогоглагола, причем даже в тех случаях, когда в языке подобного образования нет. Итак, грамматический статус имени действия (как его регулярных форм, так и нерегулярных) действительно остается спорным: в азербайджанской науке не наблюдается уверенного согласия в том, является ли девербатив формой глагола или отдельным словом, образуется ли он от всех глаголов или нет. Бесспорно, однако, то, что степень глагольности и регулярности азербайджаснкого имени действия, по сравнению с польскими и русскими девербативами, значительно выше. Таких глаголов в польском языке порядка полутора сотен – это меньше одного процента всех гла- гольных лексем. Но обнаруженные нами на материале русского языка системные аспектуально- семантические ограничения на образование имен действия, а также значительное сходство грамматических систем этих близкородственных языков стали логичным основанием для сомнений в отсутствии каких-либо запретов на номинализацию в польском языке. Поскольку в русском языке эти ограничения касаются, прежде всего, глаголов, содержащих семантический признак количест- венно-временного предела действия, мы решили более детально проверить на способность к номинализации польские глаголы делимитативного способа действия как довольно однородную в формальном и семантическом отношении глагольную группу, выражающую интересующий нас семантический признак в эксплицитной форме. Отглагольное имя действия во всех трех языке занимает промежуточное положение между глаголом и существительным, реализуя как глагольные, так и именные свойства. Подавляющее большинство глаголов по данным академических словарей имеют соотносительные имена действия. Но анализ данных национального корпуса польского языка убеждает в том, что существуют довольно обширные группы имен действия, которые являются скорее потенциальными, чем реальными языковыми единицами. В частности, это имена действия, образованные от делимитативных глаголов. Аспектуальное значение количественно- временного предела плохо транспонируется в имя действия: соот- ветствующие единицы либо отсутствуют в корпусах, либо полностью теряют ин- тересующее нас значение при номинализации. Исключения единичны и представляют собой окказиональные употребления. Таким образом, тенденция, обнаруженная на материале русского языка, по всей видимости, проявляется и в азерабйджанском, и в польском, но, преимущественно, не на уровне словаря, а на уровне употребления (речи).
Sumqayıt Dövlət Universiteti AZƏRBAYCAN
Azərbaycan dili inkişaf edib zənginləşdikcə onun lüğət tərkibində digər söz qrupları ilə yanaşı, müəyyən müraciət formaları da meydana gəlmişdir. Hələ qədim dövrlərdən dilimizdə şəxs adlarını, qohumluq münasibətlərini, insanların cəmiyyətdəki mövqeyini, sənət və peşəsini, məşğuliyyətini, dərəcəsini, rütbəsini, həmçinin, adamların milli, yaxud yaş mənsubiyyətini, qarşılıqlı əlaqəsini bildirən sözlərdən müraciət forması kimi istifadə olunduğu məlumdur. IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
950 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Təbii ki, müəyyən zaman keçdikcə qarşılıqlı ünsiyyət üçün zəruri sayılan nitqin aydınlığını, dəqiqliyini təmin edən bu müraciət formaları daha da təkmilləşmişdir. Burada bir ailə üzvləri, qohum- əqrəba arasında müraciətdə işlədilən adi, ənənəvi sözləri deyil, ilk növbədə geniş məna tutumuna malik, artıq rəsmi şəkil almış müraciət vasitələrini nəzərdə tutulur. Belə sözlər həm cəmiyyətin, həm də dilin inkişafının nisbətən sonrakı mərhələlərinin məhsuludur. Buna görə də tarixi hadisələr, ictimai həyatda baş verən dəyişikliklər bu sözlərin də dəyişməsinə səbəb olmuşdur. Bu baxımdan, müraciət vasitələrində çoxvariantlılıq, müxtəliflik, pərakəndəlik yaranmışdır. Bu, hamı tərəfindən qəbul edilib istifadə olunan vahid müraciət formalarının tarixi kateqoriya səciyyəsi daşıdığına əsaslanır. Müraciət formaları, eyni zamanda, termin mahiyyəti daşıdığına görə də onları vaxtaşırı nəzərdən keçirmək, dilimizin müasir inkişaf səviyyəsi, nitq mədəniyyətinin tələbləri baxımından götür-qoy etmək zərurəti qarşıya çıxır. İnsanlar arasında ünsiyyət vasitəsi olan dil məhz sözlərin seçilməsi əsasında ortaya çıxır. Ədəbi dildə və eləcə də adi danışıq dilində fikrin səlis,təsirli,nəzakətli ifadəsi üçün sözlərin seçilməsi və yerində işlədilməsi əsas şərtlərdəndir. Bədii əsər ancaq o zaman müvəffəqiyyətli olur ki,bütün ədəbi- bədii priyom və vasitələrin bacarıqla işlədilməsi ilə yanaşı onun dili də gözəl və axıcı olur,oxucunu həyəcanlandıra bilir,onu cəlb edir. Bütün bu deyilənlərin hamısında söz əsas yer tutur. Məhz buna görədir ki, böyuk sənətkarlar xalqın mənəvi xəzinəsinin – doğma dilinin qiymətli incisi olan sözə böyük ehtiram və ehtiyatla yanaşmış,ondan xüsusi diqqət və məharətlə istifadə etmişlər. Cəmiyyətdə yaşayan hər bir fərd cəmiyyət üzvləri ilə daim ünsiyyətdə olur. Bir fərdin sözü başqa bir fərdə necə təsir edir, onda hansı psixoloji durumu yaradır. Bu birbaşa ünsiyyətin xarakterindən, tutumundan və qarşılıqlı münasibətin formasından asılıdır. Çünki ünsiyyət həm də psixoloji aktdır və burada hər şey psixolinqvistik amillərə tabedir. Necə danışmağımız, deyiliş tərzimiz haqqında daima düşünməyimiz lazımdır. Əgər adam söylədiyi fikri məqsədyönlü müraciətlə, təbii bir intonasiya ilə zənginləşdirirsə, analoji olaraq onun həmsöhbəti də eşitdiyi nitqdə təkcə mətni deyil, məqsədini, başqa sözlə, son nəticəni də qavrayır. Daim inkişafda olan cəmiyyət üçün davranış qaydaları yaratmaq o qədər də asan deyil. Belə bir kompleksi formalaşdırmaq üçün ilk növbədə mövcud ünsiyyət formalarını qaydaya salmaq, normal cəmiyyətin mühüm atributlarından biri olan davranış qaydalarını sistemləşdirmək lazımdır. İnsanın gündəlik davranışı onun ümumiyyətlə, dünyaya, adamlara, müasir cəmiyyətə necə baxmasından asılıdır. Nitq mədəniyyəti hər hansı bir xalqın ümumi mədəniyyətinin qırılmaz, üzvi bir hissəsidir.Ədəbi dil problemləri nitq mədəniyyəti məsələləri ilə üzvi vəhdət təşkil edir. Bu, təsadüfi deyil. Seçmə və əvəzetmə prinsipləri əsasında müəyyənləşən normalar ədəbi dili ümumxalq danışıq dilindən ayırır, sistem daxilində sistem yaranır ki, bu da dildən şüurlu istifadənin yeni mərhələsi kimi meydana çıxır. Əlbəttə, bu proses uzun,mürəkkəb bir əməliyyatın, kortəbii və şüurlu, obyektiv və subyektiv amillərin dialektik əlaqəsi zəminində yaranır. İlk əmək nəğmələri, nağılları, dastanları danışan aşıqların sözə münasibəti, dilə həssaslığı, sözün ilk möcüzəsini yaradan şamanların, ozanların söyləmələri, boyları şairlərin təlqinedici müraciət xarakterli şerləri, məhəbbət romanlarının psixoloji tutumunun dillə ifadəsi və s. ədəbi dilə gələn yolun başlanğıcı və nəhayət, bu yolun özüdür.Canlı danışıqda hər şey mürəkkəb olub, qarşılıqlı münasibətlərin xarakterindən, sosial vəziyyətlərindən, tanışlıq dərəcələrindən, həmsöhbətlərin bərabərlik və qeyri-bərabərliyindən asılı olur.Ünsiyyətdə həmsöhbətlərin cinsi fərqi, yaş fərqi özünü göstərir. Cəmiyyət həm də savad səviyyəsinə görə qruplara bölünür. Düzdür, bu yaşlı nəsil üçün daha əhəmiyyətlidir. Gənc və orta nəsil nümayəndələri arasında savad səviyyəsi kifayət qədər yüksəkdir, bu, ilk növbədə icbari ümumtəhsillə əlaqədardır, eləcə də radio, televiziya, qəzetlərin də geniş yayılması buna təsir edir. Bu kommunikasiya kanalları vasitəsilə düzgün nitqin azad və qeyri-azad təbliğatı yayımlanır. Nitq etiketinin mövcud ifadələrindən düzgün istifadə üçün savadla yanaşı, həm də tərbiyə müəyyən daxili takt, nəzakətlilik və xoşməramlılıq da tələb olunur. İnsan kifayət qədər savadlı olmasa da, kifayət qədər nəzakətli ola bilər. Əlbəttə ki, müəyyən savad səviyyəsi tərbiyə səviyyəsinə müvafiq olaraq mövcud olmalıdır. Nitq etiketinin xüsusiyyətləri haqqında Ş.Balli yazır: «Məsələ belədir ki, nitq anlayışı yarandığı mühitdəki şəraitə müvafiq ətri özünə hopdurur.» 201, 14 Yəni hər hansı adət, geyim, sosial vəziyyətin göstəricisi olduğu kimi, nitq faktları da, hətta o qədər əhəmiyyəti olmayan hər hansı bir söz, tərkib, texniki termin, ifadə, tələffüz xüsusiyyəti də müəyyən bir qrupun vərdiş elementlərindən, həyat tərzindən xəbər verir.
|