a. Xarici və ya kənardan aparılan müşahidə. Xarici müşahidədə
müşahidəçı baş verən prosesi kənardan izləyir;
b. Daxili müşahidə. Burada müşahidəçı baş verən prosesin fəal
iştirakçısı kimi çıxış edir.
Bundan başqa müşahidə zamanı texniki vasitələrdən istifadə
olunub-olunmamasından asılı olaraq müşahidə bilavasitə və ya dolayısı
ilə (instrumental) ola bilər. Bilavasitə müşahidələrdə subyekt obyekt
haqqında məlumatı heç bir texniki vasitədən (televizor, radio,
internet və s.) istifadə etmədən əldə edir. Subyekt obyekt haqqında
bilikləri dolayı yolla da (məsələn, müsahibə və ya anket sorğusu yolu
ilə) əldə edə bilər. Belə müşahidəni dolayısı adlandırırlar.
“Azərbaycan multikulturalizmi” fənnində müşahidə metodu geniş
tətbiq olunur. Məsələn, bu metod vasitəsilə ölkəmizdə müxtəlif etnik
qrupların və dini konfessiyaların nümayəndələri arasında heç bir
qarşıdurmanın olmamasını, bundan başqa onlar arasında xoş münasibətlərin
olmasını müəyyən etməklə burada multikultural şəraitin yüksək
səviyyədə olması haqqında nəticəyə gəlmək mümkündür.
Müqayisə
Müqayisə – obyektlər arasında oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən
etmək məqsədilə onların tutuşdurulmasına yönələn metoddur. Bu
metod əyşaların, hadisələrin mahiyyətinin müəyyən edilməsində mühüm rol oynayır. Müqayisə elmi biliyin mühüm mərhələsi olan ümumiləşdirmənin
vacib şərtidir. Bundan başqa müqayisə analogiya üzrə
əqli nəticələrdə də əhəmiyyətli rol oynayır.
Müqayisə metodunun “Azərbaycan multikulturalizmi” fənnində
böyük praktiki əhəmiyyəti vardır. Məsələn, Azərbaycandakı multikulturalizm
modelinin xüsusiyyətlərinin, o cümlədən onun digər modellərdən
üstün cəhətlərinin müəyyən edilməsində bu metoddan geniş
istifadə olunur.
Dostları ilə paylaş: | 
