X. Sanaqulov D. Xodiyeva M. Satbayeva mehnat va uni o‘qitish metodikasi toshkent 2015

Yakka tartibdagi mashg‘ulotlarga
kolleksiyalar to‘plash, tex-
ni ka bilan mustaqil shug‘ullanish, qishloq xo‘jaligi ishlari bilan shu-
g‘ullanish kiradi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari ko‘plab ijtimoiy foydali meh natda 
qatnashadilar. Ular paxta terishda, sabzavot, meva larni yig‘ishda, 
ipak qurti boqishda, maktab hovlisini, ko‘cha-xiyo bon larini obodon-
lashtirishda qo‘llaridan kelgancha harakat qiladilar. Ular dala shiy-
ponlarida kutubxonalar tashkil etadilar, havaskorlik konsertlarini 
beradilar, kichkintoylarni, nafaqadorlarni otaliqqa oladilar. Bu tadbir-
larning barchasi o‘quvchilar tashabbusi bilan amalga oshiriladi. 
Biz ko‘p narsalarni o‘rganishni faqat dars vaqtida bajara olmay miz, 
bajara olgan vaqtimizda ham ulgura olmaymiz. Shuning uchun sinfdan 
tashqari olib borgan ishlarimiz katta ahamiyatga ega. Sinfdan tashqari 
ishlarda o‘quvchilarning qiziqishlariga, qo bi li yatlariga qarab turli 
xil ishlarni amalga oshirishimiz mumkin. Baja rilgan ishlarimizning 
ahamiyati haqida tushuntirilib borilsa, yax shi natijalarga olib keladi. 
Mehnat topshiriqlarini sinfdan tashqari ishlarda qo‘llash o‘qituv-
chidan muntazam katta tayyorgarlikni talab etadi: har bitta to‘garak 
ishlarini doimo nazorat qilib, ularni chuqur va mustahkam bilimlar 
bilan qurollantirib, tanlagan kasbiga qiziqtirib va o‘quv fanlari 
mazmunini mukammallashtirib o‘quv jarayonini to‘g‘ri tashkil etishi 
kerak.
Sinfdan tashqari ishlarni samarali ravishda amalga oshi rish bosh-
lang‘ich sinflarda o‘zlashtirgan bilim, malaka va ko‘nikma larini mus-
tah kamlaydi, dunyoqarashini shakllantiradi, ularning ijodiy qobi-
liyatlarini o‘stiradi hamda badiiy estetik didini oshir ishda muhim omil 

---

58
bo‘lib xizmat qiladi. O‘z vaqtida, rejali, tartibli o‘tkazilgan mash-
g‘ulotlar o‘quvchilarning qiziqish va havaslarini oshiradi, ma’naviy, 
maf kuraviy qarashlarini boyitadi.
Xulosa qilib aytganda, o‘quvchilarga boshlang‘ich sinfdanoq 
kela jakda to‘g‘ri kasb tanlashlariga ulkan zamin yaratilsa, kelajak 
avlodning barkamol bo‘lishida, jamiyatimizning rivojlanishida katta 
aha miyat kasb etadi.
Savollar:
1. Sinfdan tashqari ishning maqsadi nimalardan iborat?
2. Sinfdan tashqari ishlarning boshlang‘ich sinfda qanday o‘ziga 
xos xususiyatlari mavjud?
3. Individual mashg‘ulot nima?
4. Sinfdan tashqari ishlar kasb tanlashga qanday ta’sir ko‘rsatadi?