Xalqaro jurnalistika nazariyasi va amaliyoti kafedrasi mavzu: uslublar tasnifi
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Rasmiy uslub Davlat idoralari tomonidan chiqariladigan qarorlar, qonunlar,
nizomlar, xalqaro hujjatlar rasmiy-idoraviy uslubda yoziladi. Ariza, tilxat, ma‟lumotnoma, chaqiruv qog„ozi, taklifnoma, shartnoma, tarjimai hol, e‟lon, tavsifnoma, dalolatnoma, hisobot kabilar ham shu uslubda yoziladi. Bunday uslubdagi hujjatlar qisqa, aniq, barcha uchun tushunarli qilib tuziladi. Bu uslubning asosiy belgisi: jumlalarning bir qolipda, bir xil shaklda bo„lishi. Bu uslubda ham so„zlar o„z ma‟nosida qo„llanadi, ko„pchilikka ma‟lum bo„lgan ayrim qisqartma so„zlar ishlatiladi, har bir sohaning o„ziga xos atamalaridan foydalaniladi, qaror qilindi, inobatga olinsin, ijro uchun qabul qilinsin, tasdiqlanadi, yuklatilsin, tayinlansin kabi so„z va so„z birikmalari ko„plab uchraydi. Rasmiy-idoraviy uslubda ko„pincha darak gaplardan, qaror, buyruq, ko„rsatma kabilarda esa buyruq gaplardan ham foydalaniladi. Bu uslubda gap bo„laklarining odatdagi tartibda bo„lishiga rioya qilinadi: O„z lavozimini suiiste‟mol qilganligi uchun M. Ahmedovga hayfsan e‟lon qilinsin. Rasmiy uslub hozirgi o‟zbek tilining davlat-ma‟muriy, huquqiy muassasalarida, rasmiy diplomatik munosabatlarida namoyon bo‟ladigan ko‟rinishidir. Qonun matnlari, farmonlar, farmoyishlar, buyruqlar, xullas barcha rasmiy ish qog‟ozlari ana shu uslubda shakllanadi. Bu uslubning og‟zaki va yozma ko‟rinishlari, binobarin, ushbu ko‟rinishlarining o‟z me‟yorlari mavjud. Jumladan, aniqlik. Ushbu uslubda shakllangan matnda noaniqlikka, izohtalab o‟rinlarga yo‟l qo‟yilmasligi lozim. Fikr va mazmun sodda, aniq va tushunarli tilda bayon qilinishi kerak: O‟zbekiston Respublikasida davlat hokimiyati xalq manfaatlarini ko‟zlab va O‟zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi hamda uning asosida qabul qilingan qonunlar vakolat beradigan idoralar tomonidangina amalga oshiriladi.1 Qolip. Fikr – mulohaza, bayon asosan bir qolipda ifodalanadi. Solishtiramiz: O‟zbek milliy madaniyati rivojiga ulkan hissa qo‟shgan marhum adabiyot va san‟at namoyandalarini mukofotlash to‟g‟risida. “Betakror iste‟dodi va o‟lmas ijodiy merosi bilan o‟zbek milliy madaniyatining rivojiga beqiyos hissa qo‟shgan, butun hayotini el-yurt taraqqiyoti, xalqimiz ma‟naviyatining yuksalishiga baxsh etgan vatandoshlarimizning xotirasini yod etib, ularni Vatan oldidagi unutilmas xizmatlarini inobatga olib, quyidagi marhum adib va san‟atkorlar «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni bilan mukofotlansin” O‟zbekiston Respublikasi Mustaqilligi e‟lon qilinganligining o‟n yilligi munosabati bilan amnistiya to‟g‟risida. “O‟zbekiston Respublikasi Mustaqilligi e‟lon qilinganligining o‟n yilligi munosabati bilan insonparvarlik tamoyiliga amal qilib, O‟zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi 93-moddasining 20-bandiga asosan qaror qilaman”2 Shu tarzda ariza, qaror, bildirishnoma, ma‟lumotnoma, shartnoma, tabriknoma singari turli xarakterdagi rasmiy hujjatlarning har birining o‟ziga xos bayon etish qolipi bo‟ladi. Ayni paytda, ularning har birining alohida so‟z va 1 . O‟zR Konstitusiyasi, 7 - modda 2. O‟zR Prezidentining 2001 yil 22 avgust Farmoni turg‟un birikmalari ham mavjud bo‟ladi. Masalan, huquqiy hujjatlar matniga ko‟z yugurtirsak, ularda boshqa vazifaviy uslublarda deyarli uchramaydigan atamalarga duch kelamiz: ma’muriy javobgarlik, fuqarolik holati, fuqarolik javobgarligi, Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|