Xalqimiz ma'naviy yuksalishida dinlarning o‘rni. O‘zbekistonda vijdon erkinligi

Zardushtiylik dinining muqaddas kitobi sanalmish “Avesto”ning asosiy g‘oyasi ezgulikning yovuzlik ustidan g‘alabasi.

Zardushtiylik va O’rta Osiyo shu jumladan O’zbekistonda keng tarqalgan boshqa dinlar haqida o’tgan darslar mobaynida yetarlicha ma’lumot oldik. Shu boisdan bunga ko’p to’xtalib o’tishni lozim deb bilmadim.

VIII asrda esa O’rta Osiyoga Islom dini kirib keldi.

2) Ilk Sharq uyg‘onish davri IX-XII asrlarni, so‘nggi uyg‘onish davri XIV-XV asrlarni o‘z ichiga olsa, G’arb Uyg‘onish davri XV-XVII asrlarni o‘z ichiga olishi bilan farqlanadi. G‘arb Uyg‘onish davri uchun feodalizmga, dinga qarshi kurash xos bo‘lsa, Sharqda masalaning g‘arbdagidek keskin quyilishini ko’rmaymiz.

• 2) Ilk Sharq uyg‘onish davri IX-XII asrlarni, so‘nggi uyg‘onish davri XIV-XV asrlarni o‘z ichiga olsa, G’arb Uyg‘onish davri XV-XVII asrlarni o‘z ichiga olishi bilan farqlanadi. G‘arb Uyg‘onish davri uchun feodalizmga, dinga qarshi kurash xos bo‘lsa, Sharqda masalaning g‘arbdagidek keskin quyilishini ko’rmaymiz.
• IX-XV asrlarni Yaqin va o‘rta Sharq mamlakatlarida shartli tarzda «Renessans» (uyg‘onish) davri deb atashadi. Ma'naviyat va ma'rifatning g‘oyat gullab-yashnashi bu davr uchun xarakterli bo‘lgan. Bu davrda qomusiy ilm egalari, ajoyib shoirlar, buyuk davlat arboblari yetishib chiqkan. Dunyoviy fanlarning tez sur'atlarda taraqqiy etishi keng tarjimonlik faoliyatiga ta'sir etdi. Bu jarayon, ayniqsa halifa Ma'mun davrida (813-833 y.) Bag‘dodda «Bayt ul-hikma» (Donolar uyi) tashkil etilgan paytda tezlashdi.

Bunda Markaziy Osiyodan yetishib chiqqan mutafakkirlar, al-Xorazmiy, al-Farg‘oniy, al-Farobiy, Ibn Sino, al-Beruniy kabi mutafakkirlar ham katta ro’l o‘ynadilar. Bu davrga kelib, avvalo o‘rta Osiyo, Eron, Iroq va Suriya ilm-u fan va madaniyatning yirik o‘chog‘iga aylandi. Xorazm, Buxoro, Xirotda yirik ilmiy markazlar tashkil topgan edi. Xorazmiy, Farobiy, Ibn Sino, Farg‘oniy, Beruniy, Imom al-Buxoriy, Imom Iso at-Termiziy, Xakim at-Termiziy kabi o‘rta Osiyolik olimlarning, ulamolarning dongi yetti iqlimga taralgan

• Bunda Markaziy Osiyodan yetishib chiqqan mutafakkirlar, al-Xorazmiy, al-Farg‘oniy, al-Farobiy, Ibn Sino, al-Beruniy kabi mutafakkirlar ham katta ro’l o‘ynadilar. Bu davrga kelib, avvalo o‘rta Osiyo, Eron, Iroq va Suriya ilm-u fan va madaniyatning yirik o‘chog‘iga aylandi. Xorazm, Buxoro, Xirotda yirik ilmiy markazlar tashkil topgan edi. Xorazmiy, Farobiy, Ibn Sino, Farg‘oniy, Beruniy, Imom al-Buxoriy, Imom Iso at-Termiziy, Xakim at-Termiziy kabi o‘rta Osiyolik olimlarning, ulamolarning dongi yetti iqlimga taralgan