Xələfli A. A
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
§ 107. Akustik karataj Seysmoakustik və akustik karataj ultrasəsin yaxud səs dalğalarının quyunun divarı boyunca həyəcanlanma məntəqəsindən qəbulediciyə qədər sərf olunan vaxtı təyin etməyə əsaslanıb. Seysmik, xüsusilə də akustik karataj bir-birindən fərqlənirlər. Seysmik karatajda elastik dalğalar quyunun yaxınlığında ya partlayışla, ya da elektrik boşalması ilə əldə olunur və dalğalar downloaded from KitabYurdu.org 312 quyunun divarlarında yerləşdirilmiş qəbuledicilərlə qeyd olunur. Eyni zamanda dalğanın həmin məntəqələrə gəlib çatma vaxtı təyin olunur (§ 68 bax). Akustik karatajda rəqslərin həyəcanlanması zamanı 10-100 kQh tezlikli maqnitostriksiya şüalanmasının baş verməsi fərz olunur və həmin siqnalları yerlərdə ryezoelektrik seysmik qəbuledicilərlə qeyd edirlər. Süalandırıcılar və qəbuledicilər akustik izolyatorlarla aralanırlar. İşlər quyuya salınan akustik zondların köməyi ilə Yerin səthindəki cihazlarla idarə olunur. Zondun əsas tipləri: iki elementli və üç elementli zondlar. İki elementli zond şüalandırıcıdan və detektordan (seysmik qəbuledicidən) ibarətdir və quyuların sementlənməsinə nəzarət etmək üçün istifadə olunur. Üç elementli zond bir şüalandırıcıdan və iki qəbuledicidən ibarətdir, qəbuledicilər şüalandırıcılarla bir tərəfdə yerləşdirilir. Birinci və ikinci qəbuledicilərə gəlib çatan dalğaların vaxtı qeyd olunur. Qəbuledicilər şüalanma mərkəzindən 50-100 sm məsafədə yerləşdirilir, bunun köməyi ilə uzununa dalğaların V p sürəti təyin olunur və zondun yaxınlığında yerləşən süxur haqda məlumat alınır. Üsul ikinci bir parametri də təyin etməyə imkan verir, bu da quyu ilə üstü açılan süxurlarda sönən elastik dalğanın intensivliyinin təyinindən ibarətdir. Sönmənin qiymətinə süxurların gilliyi, çatlığı, məsaməliliyi və məsamələrin məhlulla dolması ən çox təsir edir. Akustik karatajdan quyuda geoloji kəsilişləri öyrənmək, kollektor layları ayırmaq, layların məsaməliliyini öyrənmək, kömür laylarını ayırmaq üçün istifadə olunur. Akustik karatajından həmçinin seyismik axtarış işlərinin nəticələrini və süxurların sıxlığını təyin etmək üçün istifadə olunur. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|