Xələfli A. A
§ 108. Maqnit qavraycılığı karataj üsulu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- § 109. Quyu ətrafı və quyulararası tədqiqatlar
|
§ 108. Maqnit qavraycılığı karataj üsulu Nüvə-maqnit karatajı Maqnit qavrayıcılığı karatajı quyunun divarlarında süxurların maqnt xassələrini öyrənməyə imkan verir. Maqnit qavrayıcılığı xüsusi datçiklərlə ölcülür, induktivlik isə datçiki əhatə edən süxurun maqnit xassələrindən asılıdır. Datçik içərisində ferromaqnit çubuq olan makaradan ibarətdir. Makara Yerin downloaded from KitabYurdu.org 313 səthində olan dəyişən cərəyan körpüsünü tarazlıqda saxlamaq üçün körpünün bir qoluna birləşdirilir. Makaranı quyunun divarı boyunca hərəkət etdirməklə maqnit qavrayıcılığı müxtəlif olan süxurlarda induktivliyin dəyişməsi baş verirr və körpünün tarazlığı pozulur. Ölçmə dövrəsində gərginlik yaranır,bu da süxurun maqnit qavrayıcılığı ilə mütənasibdir və karataj diaqramında qeyd olunur. Maqnit qavrayıcılığı karatajından dəmir və tərkibində müxtəlif metallar olan qum daşları laylarını, kvars və vulkanik süxurları ayırmaq üçün istifadə olunur. Nüvə maqnit karatajı quyunu əhatə edən mayenin tərkibində olan sərbəst protonların presesiyasını öyrənməyə əsaslanıb. § 109. Quyu ətrafı və quyulararası tədqiqatlar Belə tədqiqatlar quyu ətrafında, süxur massivlərində və quyular arasında yerləşmiş ərazidə faydalı qazıntılar axtarmaq məqsədi ilə və geoloji mühəndis məsələlərini həll etmək üçün aparılır. Belə tədqiqatlar eyni zamanda dağ mədən istehsal yerləri arasında yerləşən massivlərin öyrənilməsi məqsədi ilə aparılır. Quyuətrafı və quyuarası tədqiqatlarda yuxarıda yazılmış bir neçə üsuldan elektrik axtarışı, seysmik axtarış və iki orijinal quyu maqnitometriya və qravimetriya üsulundan istifadə olunur. Quyu maqnit axtarışı, maqnit sahəsi elementlərinin quyuda ölçülməsinə əsaslanıb. Quyu proton maqnitometri yerin tam vektorunun T qiymətini ölçməyə imkan verir (§32 bax). Quyu maqnit axtaırış üsulu ilə maqnitli filizləri aşkar etmək olur, bu, quyunun divarlarından xeyli məsafədə yerləşdikdə də (500 m və daha çox) aşkar etmək mümkün olur. Maqnit ölçmələri yalnız boru buraxılmayan quyularda aparıla bilər. Quyu qraviaxtarışı üsulu xüsusi hazırlanmış quyu qravimetrləri ilə quyu divarlarında ağırlıq qüvvəsinin elementlərini təyin etməyə əsaslanıb. Bu qravimetr yerüstü astazirlənmiş kvars qravimetrlərin prinsipində işləyir, yalnız uzaqdan idarə oluna bilir. Quyu divarından bir neçə metr məsafədə süxurun orta sıxlığını təyin edə bilir. Bu üsul neft qaz yataqlarının və xromit filizinin axtarışında istifadə olunur. downloaded from KitabYurdu.org |